Της Νατάσας Μπλάτσιου, εφημερίδα “Καθημερινή”
Ο αγώνας ορειβατικού σκι Pierra Creta είναι ένα case study για το πώς η Ελλάδα μπορεί να γίνει προορισμός τεσσάρων εποχών.
Ο ελληνικός χειμώνας κινεί σαφώς πλέον το ενδιαφέρον των ταξιδιωτών από όλο τον κόσμο. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, οι New York Times δημοσίευσαν ένα εκθειαστικό άρθρο για την εμπειρία του ορειβατικού σκι στην Κρήτη, όπως το έζησε και το περιέγραψε ο ταξιδιωτικός δημοσιογράφος Biddle Duke. Το άρθρο έγινε viral και οι Έλληνες επιβεβαίωσαν το μεγαλείο των βουνών της Κρήτης μέσα από τα μάτια ενός ξένου. Το σημαντικότερο όμως είναι πως το άρθρο της αμερικανικής εφημερίδας είναι το επιστέγασμα μιας μακρόχρονης και επίπονης προσπάθειας σιωπηλών αλλά παθιασμένων με τη φύση επαγγελματιών, που εργάζονται σκληρά για να κάνουν πιο οικείο έναν άγνωστο φυσικό θησαυρό της πατρίδας μας: τα ελληνικά βουνά τον χειμώνα.
Ας ξεκινήσουμε όμως βάζοντας τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση. Η Ελλάδα δεν μπορεί να συναγωνιστεί παραδοσιακούς χειμερινούς προορισμούς για κλασικό σκι στην Ευρώπη, όπως είναι η Γαλλία και η Ελβετία, ακόμα και η γειτονική μας Βουλγαρία. Εκείνοι όμως έχουν κάτι να ζηλέψουν στη χώρα μας. Το πρώτο είναι ότι μέσα σε μία εβδομάδα μπορείς να γυρίσεις όλα τα χιονοδρομικά, από την Πελοπόννησο μέχρι τη Φλώρινα, να κάνεις σκι ανάμεσα σε δάση με οξιές, με θέα στη θάλασσα ή στις ψηλότερες κορυφές της χώρας. Το πρωί μπορείς να είσαι στο βουνό, το βράδυ δίπλα στο κύμα. Οι υποδομές ίσως να μην είναι πάντα οι πλέον σύγχρονες, οι υπηρεσίες να προκαλούν λοξά χαμόγελα, το φιλότιμο όμως αποζημιώνει, όπως και οι τιμές σε σχέση με τον διεθνή τιμοκατάλογο (η ημερήσια κάρτα είναι πιο οικονομική από ένα κιλό παϊδάκια).
Το δεύτερο είναι ότι η Ελλάδα έχει (ακόμη) μια παρθένα ορεινή φύση, αν και το τοπίο της απειλείται από τα σχέδια για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών σε μεγάλα υψόμετρα. Αυτή ακριβώς την απάτητη φύση είναι που αναζητά σήμερα μια μερίδα φυσιολατρών, ορειβατών και χιονοδρόμων σε όλο τον κόσμο, που «χόρτασαν» από τα πανάκριβα, «κακοποιημένα» και πολύβουα βουνά – ακόμα κι αν αυτά είναι οι Άλπεις.
Μια σύντομη αναδρομή
«Για τους ξένους σήμερα, τα βουνά μας τον χειμώνα είναι ό,τι ήταν τα ελληνικά νησιά τη δεκαετία του 1970. Ένας καινούργιος κόσμος», μου λέει ο κοσμογυρισμένος λάτρης του ορειβατικού σκι και επαγγελματίας του χώρου Γιώργος Κλαουδάτος. Ο χαμηλών τόνων επιχειρηματίας εργάζεται σιωπηλά από όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1990 επέστρεψε στην Ελλάδα από τη Γαλλία, όπου συμμετείχε σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης επαγγελματιών βουνού με στόχο τη μεταφορά τεχνογνωσίας για την ανάπτυξη του χειμερινού τουρισμού και τη θεσμική οργάνωση του επαγγέλματος – ένα σχέδιο που τελικά δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Συνεργάστηκε με την Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας και Αναρρίχησης και με ορειβατικούς συλλόγους ως προπονητής αθλητών ορειβατικού σκι, ενώ σήμερα διατηρεί κατάστημα με εξοπλισμό ορειβατικού σκι στην Αθήνα, το οποίο επίσης λειτουργεί ως σημαντικός κόμβος επικοινωνίας μεταξύ των φίλων του σπορ.
Eκτός από τον Κλαουδάτο, υπάρχουν πολλοί ακόμα που έβαλαν το μικρό ή μεγαλύτερο λιθαράκι τους. Όπως είναι οι ορειβατικοί σύλλογοι της χώρας, που με τις σχολές και τη διοργάνωση αγώνων δημιούργησαν ένα φυτώριο με αθλητές και γνώστες του αθλήματος. Αλλά και μια παρέα, που στην πραγματικότητα ο ένας βοήθησε τον άλλον να γίνουν τα χιονισμένα βουνά πιο προσβάσιμα, αλλά και πιο γνωστά στο διεθνές κοινό. Ο ορειβάτης και γεωλόγος Μιχάλης Στύλλας άνοιξε το 2017 για πρώτη φορά χειμώνα το καταφύγιο «Χρήστος Κάκκαλος» στον Όλυμπο, φιλοξενώντας ξένους ορειβάτες και σκιέρ. Το 2011, το αναγνωρισμένο φεστιβάλ ορεινών σπορ «Rencontres Ciné Montagne» στην Grenoble της Γαλλίας πρόβαλε –προκαλώντας ενθουσιασμό στο διεθνές κοινό για την άγνωστη αυτή Ελλάδα– την ταινία «Traversée du Lefka Ori» του αναρριχητή/κινηματογραφιστή Χρήστου Τσούτσια και την επόμενη χρονιά το «May the Gods ski with you» (2012) του ίδιου, σε συν-σκηνοθεσία με τον κινηματογραφιστή και διεθνή οδηγό βουνού UIAGM Παύλο Τσιαντό. Αργότερα, ο Ελληνοαμερικανός επαγγελματίας κινηματογραφιστής χειμερινών σπορ Κωνσταντίνος Παπανικολάου (aka CP) έκανε ταινίες στον Όλυμπο («Frozen Ambrosia», 2016), στην Κρήτη («Crete Arising», 2019) και στη Δίρφυ («Hera’s Αngels», 2019).
Μαζί με όλους αυτούς τους παθιασμένους ανθρώπους των βουνών, ξένοι ανταποκριτές και τεχνοκράτες που έμειναν στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης τη λάτρεψαν. Πολλοί από αυτούς έγιναν πρεσβευτές του τοπίου και της ελληνικής φιλοξενίας. Ένας εξ αυτών ήταν ο απεσταλμένος του Γερμανικού Υπουργείου Οικονομικών στην Αθήνα (και σκιέρ) Κρίστιαν Μάγιερ, που εξέδωσε με τη συνδρομή των εκδόσεων Ανάβαση τον πρώτο οδηγό ορειβατικού σκι στην Ελλάδα.
H επανάσταση του Pierra Creta
Στο ντοκιμαντέρ του Παπανικολάου «Crete Arising» γνωρίζουμε για τον αγώνα ορειβατικού σκι Pierra Creta που διοργανώνεται στο ψηλότερο βουνό της Κρήτης, τον Ψηλορείτη. Ο Ελληνοαμερικανός σκηνοθέτης, χρησιμοποιώντας σαν αφηγηματικό νήμα την ιστορία του νησιού, δείχνει πως διαχρονικά οι επαναστάσεις στην Κρήτη ξεκίνησαν από τα βουνά. Σήμερα όμως, λέει, οι Κρητικοί δεν θα πάρουν τα όπλα για να κυνηγήσουν τον εχθρό (που δεν είναι άλλος από τα all inclusive ξενοδοχεία και τους tour operators), αλλά μπατόν και σκι για να δείξουν στον κόσμο πως στην ενδοχώρα υπάρχει ακόμη μια ανόθευτη Κρήτη με βοσκούς, αγρότες, κοπάδια, περιβόλια.
Πίσω από το Pierra Creta, τον νοτιότερο αγώνα ορειβατικού σκι στην Ευρώπη, βρίσκεται μια παρέα Κρητών αλπινιστών. «Αποκομμένοι γεωγραφικά από την υπόλοιπη Ελλάδα, λίγες επαφές είχαμε με την ορειβατική κοινότητα της υπόλοιπης χώρας, γι’ αυτό και μας είχαν βγάλει το παρατσούκλι η “Συμμορία των -άκηδων’’», μου λέει χαριτολογώντας ο Νικηφόρος Στειακάκης, εκ των διοργανωτών. «Όταν το 2012 βρεθήκαμε σε αγώνες ορειβατικού σκι στον Παρνασσό, νιώσαμε ότι όλα ήταν κάπως γκρίζα… Πήραμε στα χέρια μας τη ροή του προγράμματος, στήσαμε εμβόλιμα μια τελετή βράβευσης για τους πρώτους από το τέλος και δώσαμε αντί αγωνιστικού διπλώματος κόλλες χαρτί που έγραφαν “και οι τελευταίοι έχουν ψυχή”! Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα ευθυμίας προέκυψε η ιδέα να διοργανώσουμε αγώνες στα δικά μας βουνά, να κάνουμε μεν σκι, αλλά κυρίως να μοιραστούμε τη γιορτή με τον κρητικό τρόπο».
Οι της ηπειρωτικής Ελλάδας τούς κορόιδευαν ότι στο Λιβυκό Πέλαγος δεν έχει χιόνι, οι Κρητικοί απαντούσαν ότι δύσκολα κάποιοι «τύποι με χρωματιστά κολάν» θα μπορούσαν να τα βάλουν με τους σκληροτράχηλους κατοίκους στα χωριά του Ψηλορείτη – τα Ανώγεια και τα Ζωνιανά. Παρά τις δυσοίωνες προβλέψεις, το χιόνι είναι πάντα εκεί και οι ντόπιοι συμφώνησαν ότι τα βουνά μπορούσαν να χωρέσουν κι άλλες δραστηριότητες πέραν της κτηνοτροφίας. Ταυτόχρονα ήθελαν να απαλλαγούν από τη φήμη ότι οι περιοχές τους ζουν “εκτός νόμου”». Με συμμάχους μεταξύ άλλων τον πρόεδρο του χωριού Λιβάδεια Γιώργη Βάμβουκα και τον πατέρα Ανδρέα, που έβαλε κι αυτός χιονοπέδιλα για να γίνει παράδειγμα, μικροί-μεγάλοι πείστηκαν πως το ορειβατικό σκι όχι μόνο είναι διασκεδαστικό, αλλά και αξίζει να γίνει ένα όχημα ήπιας τουριστικής ανάπτυξης.
Το Pierra Creta διοργανώθηκε για πρώτη φορά το 2014 με τη συμμετοχή 73 ατόμων. Ο γνωστός Γάλλος αλπινιστής Κριστόφ Μουλέν, που βρέθηκε καλεσμένος, δεν μπορούσε να κρύψει τον ενθουσιασμό του και προέβλεψε ότι σε πέντε χρόνια αυτός θα είναι ο αγώνας που θα θέλει να τρέξει όλη η Ευρώπη. Και δικαιώθηκε. Ο Ψηλορείτης αναδείχθηκε σε ski resort-free zone. Στην τέταρτη διοργάνωση, το 2019, συμμετείχαν 200 άτομα, εκ των οποίων οι 58 ήταν ξένοι από 11 χώρες του κόσμου. Παρά τους περιορισμούς της πανδημίας, το ίδιο αναμένεται και φέτος. Ο αγώνας έχει δύο διαδρομές, που είναι ανοιχτές για όλα τα επίπεδα σκιέρ και, όπως πάντα, το «fun element» έχει την τιμητική του. Τον ρόλο των energy bars θα αναλάβουν πεντανόστιμες μπανάνες Άρβης (τοπική ποικιλία) και για energy drink θα προσφέρεται ρακόμελο. Το έπαθλο είναι μια μπίρα τοπικής ζυθοποιίας και το ανοιχτήρι (αρκεί να το ανακαλύψεις).
Από την Κρήτη στην ορεινή Ελλάδα
«Δεν είμαστε η χώρα που γέννησε το ορειβατικό σκι, είμαστε όμως η χώρα που μπορεί να του δώσει τη θέση που του αξίζει», λέει με αυτοπεποίθηση ο Νικηφόρος Στειακάκης. «Υπάρχει καλής ποιότητας χιόνι, στοιχειώδεις υποδομές και η ανθρώπινη κλίμακα – δεν χρειάζεσαι τρεις εβδομάδες και μεταφορείς, όπως π.χ. στα Ιμαλάια. Και όλα αυτά με ένα εξαιρετικό περιτύλιγμα: αρχαιολογικούς χώρους, εγγύτητα στη θάλασσα, καλό φαγητό, φιλόξενους κατοίκους. Ποια χώρα μπορεί να το συναγωνιστεί αυτό;»
Οι διοργανωτές του Pierra Creta δουλεύουν ταυτόχρονα και «εσωτερικά» για να αγκαλιάσουν οι συντοπίτες τους την πρωτοβουλία. Μέσα από πολυετείς προσπάθειες, σήμερα, στα Λιβάδεια και στα Aνώγεια, λειτουργούν δύο καταστήματα ενοικίασης εξοπλισμού ορειβατικού σκι, παραδίδονται μαθήματα και υπάρχει πρόγραμμα επισκέψεων σε σχολεία, ενώ το παράδειγμα του Ψηλορείτη ακολουθούν και οι σκιέρ στα βουνά του Λασιθίου.
Στόχος των διοργανωτών του Pierra Creta είναι να μεταφέρουν την τεχνογνωσία τους και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας που θα θελήσουν να «χτίσουν» τον δικό τους χειμερινό προορισμό. Το μόνο που μένει είναι η «επανάσταση» του χιονιού να εμπνεύσει και την ηπειρωτική Ελλάδα, όπως και να πλαισιωθεί όλη αυτή η προσπάθεια από την πολιτεία με τη δημιουργία κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. «Επιτακτικότερο όλων είναι να οργανωθεί υπηρεσία ορεινής διάσωσης με ειδικά ελικόπτερα και εξειδικευμένο προσωπικό. Είναι η βάση της ασφαλούς επιβίωσης των ανθρώπων της περιφέρειας και της τουριστικής ανάπτυξης των απομακρυσμένων περιοχών», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Κλαουδάτος. Επίσης σημαντικό είναι να ενισχυθούν πρωτοβουλίες όπως τα «Απάτητα βουνά», στα οποία θα ενταχθεί το σύνολο της παρθένας ελληνικής φύσης χωρίς άνω και κάτω τελείες. Ένα μεγάλο στοίχημα με διπλό κέρδος: να αναπτυχθεί ήπια το ορεινό μας τοπίο, επιτρέποντας στους επαγγελματίες των ορεινών δραστηριοτήτων να ανθίσουν, ενώ ταυτόχρονα ένα δίχτυ ασφαλείας θα απλώνεται πάνω από την ανέγγιχτη ελληνική φύση.
Θα θέλαμε να εκφράσουμε τα συλλυπητήριά μας στην οικογένεια του 21χρονου σπουδαίου σκιέρ βουνού Ερμή Θεοχαρόπουλου. Ο πατέρας του Γιάννης Θεοχαρόπουλος έχει εκπαιδεύσει γενιές αθλητών και ερασιτεχνών ορειβατικού σκι, ενώ μαζί με τη μητέρα του Μαρίνα Αναστασίου έχουν οργανώσει δεκάδες αγώνες του αθλήματος σε όλη την Ελλάδα.
Δείτε αναλυτικά το αφιέρωμα εδώ:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου