Το χωριό Σπήλι του δήμου Αγίου Βασιλείου

Το Σπήλι (-ον) είναι ορεινό, παραδοσιακό χωριό το οποίο ανήκει στο Δήμο Λάμπης και βρίσκεται 30 χλμ. Ν-ΝΑ. της πόλης του Ρεθύμνου. Αποτελούσε παλαιότερα πρωτεύουσα της επαρχίας Αγίου Βασιλείου του νομού Ρεθύμνης.

Το Σπήλι είναι κτισμένο αμφιθεατρικά στο κέντρο σχεδόν του νομού σε δυτική πλαγιά του βουνού Κέδρου, που αποτελεί νοτιοδυτική προέκταση του Ψηλορείτη, σε υψόμετρο 430 μ., το οποίο τροφοδοτεί με τις πηγές του το χωριό με τρεχούμενα νερά Στην πλατεία του χωριού βρίσκονται ψηλά αιωνόβια πλατάνια καθώς και μία κρήνη με 25 λεοντοκέφαλες βρύσες, από τα στόματα των οποίων ρέει νερό.

Το όνομα του προέρχεται από τις πολλές σπηλαιώδεις κοιλότητες και μικρά σπήλαια που βρίσκονται στο βουνό Βορίζη στο οποίο υπάρχουν ίχνη αρχαίων μονοπατιών. Το Σπήλιον αποτελεί την έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων. Η εκκλησία του χωριού που αποτελεί και τον καθεδρικό μητροπολιτικό ναό είναι αφιερωμένος στον Απόστολο Παύλο.

Επίσης στο χωριό υφίστανται αρκετά αρχοντικά. Σε ένα από αυτά γεννήθηκε ένας από τους σπουδαιότερους λυράρηδες και δασκάλους της κρητικής μουσικής, ο Θανάσης Σκορδαλός

Στο χωριό υπάρχουν παλιές εκκλησίες οι οποίες είναι διακοσμημένες με τοιχογραφίες. Σημαντικότερες εξ αυτών που αποτελούν αξιοθέατα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος και των Αγίων Θεοδώρων.

Το 1971 αριθμούσε 789 κατοίκους. Σύμφωνα με την 1η απογραφή του 1881, ο Δήμος Λάμπης κατέγραψε γύρω στους 657 κατοίκους, ενώ στην απογραφή του 2001 καταγράφηκαν 642 κάτοικοι. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Τελευταία παρουσιάζει μια αξιοσημείωτη τουριστική ανάπτυξη.

Στο Σπήλι επίσης εδρεύει ο Σύλλογος Επιστημόνων Δήμου Λάμπης (ΣΕΔΗΛ, ιδρύθηκε το 2004)

ΠΗΓΗ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΦΩΤ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ