Το Χωριό Άγιος Χαράλαμπος Του Οροπεδίου Λασιθίου

 

Το όνομα του οικισμού μέχρι το 1960 ήταν «Γέρων το Μουρί» και από το 1960 μέχρι και σήμερα ονομάζεται Άγιος Χαράλαμπος λόγω της εκκλησίας του χωριού. Το αρχικό του όνομα, «Γέρων το Μουρί», οφείλεται στην εδαφική έξαρση (Μουρί) που παρουσιάζει μορφολογικά η περιοχή. Σύμφωνα με μια ιστορικά εξακριβωμένη άποψη στον τόπο αυτό συγκεντρώνονταν οι δημογέροντες της επαρχίας, προκειμένου να εξετάσουν και να πάρουν αποφάσεις πάνω σε σημαντικής σημασίας θέματα που αφορούσαν τον τόπο.

Στην είσοδο του χωριού και απέναντι από το σημερινό νεκροταφείο σώζεται τμήμα του ιερού παλιάς βυζαντινής εκκλησίας αφιερωμένης στους Αγίους Σέργιο και Βάκχο. Πριν από μερικά χρόνια κατά τη διάνοιξη του περιφερειακού δρόμου του οροπεδίου αποκαλύφθηκε, βόρεια από το χωριό, σπήλαιο γεμάτο οστά και κρανία, όπως ανέφεραν. Αμέσως το σφράγισαν, αλλά αν και πέρασαν αρκετά χρόνια, δεν έγινε τίποτε από την αρμόδια αρχαιολογική υπηρεσία, για να γίνουν γνωστά τα ιστορικά μυστικά που κρύβει. Δυτικά του χωριού βρίσκεται το Βιτσιλόκουμο, μια πολύ όμορφη τοποθεσία και πιο ψηλά το ύψωμα Αφέντης (1577 μέτρα).

Ο Άγιος Χαράλαμπος αναφέρεται από τον ιστορικό Καστροφύλακα (Κ104) ως Mettocchio Geromuri με 18 κατοίκους το 1583, από τον Ιστορικό Βασιλικάτα ως Gero to Muri το 1630 (Μνημεία Κρητ. Ιστ. V, σ. 29), στην τούρκικη απογραφή του 1671 ως Yerotomuri με 37 οικογένειες (Ν. Σταυρινίδης, Μεταφράσεις Β', σ. 136), στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 ως Gaidhuromandra (= Κάτω Μετόχι) και Gerontomuri με 30 χριστιανικές οικογένειες (Pashley, Travels in Crete, II, 321). To 1881 αναφέρεται ως Γεροντομουρί και βρίσκεται στο δήμο Ψυχρού με 149 κατοίκους , το 1900 είναι στον ίδιο δήμο με 160 κατοίκους, το 1920 είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 110 κατοίκους, το 1928 αναφέρεται στην κοινότητα Κάτω Μετοχιού με 173 κατοίκους, το 1940 με 199, το 1951 με 216, το 1961 (που μετονομάστηκε Άγιος Χαράλαμπος) με 179, το 1971 με 164, το 1981 με 121, το 1991 με 85 και το 2001 με 64.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ