Τα Σαχνίσια Η Προσθήκη Ενός Κλειστού Ξύλινου Εξώστη Στον Όροφο

Την εποχή της Τουρκοκρατίας, και κυρίως τον 19ο αιώνα, εμφανίζεται ένα νέο στοιχείο στο αστικό σπίτι του νησιού, στις πόλεις Χανιά, Ηράκλειο, Ρέθυμνο και Σητεία. Είναι η προσθήκη ενός κλειστού ξύλινου εξώστη στον όροφο. 

Ο εξώστης αυτός είναι το ξώστεγο ή ο ηλιακός των βυζαντινών, το σαχνισί που χαρακτηρίζει την αρχιτεκτονική της βαλκανικής χερσονήσου μετά τον 18ο αιώνα.

Τα κιόσκια, όπως λέγονται αυτά τα στοιχεία, τα συναντάμε κυρίως στις πόλεις, μια που οι Τούρκοι κατακτητές έζησαν τον περισσότερο καιρό, και κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους, συγκεντρωμένοι σ`αυτές. 

Κι ακόμα οι ξύλινες αυτές κατασκευές ενισχύονται και επιβάλλονται από την Τουρκική Διοίκηση με τον Αυτοκρατορικό Οικοδομικό Κανονισμό που συντάχτηκε μετά τον μεγάλο σεισμό του 1856. Στον κανονισμό αυτό αναφέρεται ακόμα πως για να χτίσει κανείς κιόσκι έπρεπε να καλέσει το μηχανικό του δήμου κι αυτός θα καθόριζε το πλάτος της προεξοχής, ανάλογα με το πλάτος του δρόμου.

Τα ξύλινα αυτά κιόσκια είναι συνήθως προσθήκες στα παλιότερα βενετσιάνικα κτίρια, κυρίως στα Χανιά και στο Ρέθυμνο, που προεκτείνουν πάνω από το δρόμο τον καλό οντά, το δωμάτιο υποδοχής, που έχει πάρει τη θέση του παλιού πόρτεγου. 

Τα παραδείγματα νέων κατασκευών στα πρότυπα των αρχοντικών με σαχνισί της ηπειρωτικής Ελλάδας είναι ελάχιστα, όπως το κονάκι του Ρασίχ Αστράκη στο Ηράκλειο. Οι υπόλοιπες κατασκευές είναι απλές. Τα κιόσκια αυτά κατασκευάζονται με ξύλινους προβόλους που στηρίζονται σε ξύλινες αντηρίδες ή φουρούσια. 

Η πρόσοψη κατασκευάζεται από τσατμά ή μπαγδατί που σοβατίζεται ή όπως γίνεται κυρίως στο Ρέθυμνο, από ξύλινο πέτσωμα, άλλοτε απλής κατασκευής κι άλλοτε έντεχνα δουλεμένο, με σκαλιστά φουρούσια και καφασωτά στα παράθυρα. 

Στα Χανιά και στο Ρέθυμνο συναντάμε συχνά τύπους σπιτιών όπου η ξύλινη επένδυση δεν περιορίζεται στο κιόσκι αλλά επεκτείνεται και σ`άλλα τμήματα της πρόσοψης του κτιρίου, πολλές φορές σ`ολόκληρο όροφο.

Στα Χανιά αλλά και στο Ρέθυμνο τα σπίτια αυτά είναι συνήθως στενομέτωπα. Οι επικοινωνία του ορόφου με το ισόγειο γίνεται με εσωτερική ξύλινη σκάλα. Το ισόγειο χρησιμεύει πολύ συχνά για μαγαζί.

 Η πρόσοψη του διαμορφώνεται με μια μεγάλη μαγαζόπορτα, με χαρακτηριστικό ανώφλι σε σχήμα χαμηλωμένου τόξου. Οι παραστάδες και το ανώφλι διαμορφώνονται με λαξευτούς πωρόλιθους. 

Τα ανοίγματα στο σπίτι γίνονται περισσότερα, κυρίως το κιόσκι, και τα παράθυρα κλείνονται με τα απαραίτητα για την εποχή της Τουρκοκρατίας καφασωτά. Τα σπίτια αυτά καλύπτονται με τετράριχτες στέγες.

Στο Ηράκλειο, το Μεγάλο Κάστρο όπως το έλεγαν την εποχή της Τουρκοκρατίας, χαρακτηριστικά είναι τα κιόσκια από μπαγδατί κι οι αυλές, οι στρωμένες με χοχλάδια, με τις νεραντζιές, τους κατιφέδες και το αράπικο γιασεμί που συναντάμε στα βιβλία του Νίκου Καζαντζάκη.

Το συγκεκριμένο κτήριο βρίσκεται στην γωνία των δρόμων Κοραή και Περδικάρη. Κατασκευάστηκε στις αρχές του αιώνα και η αρχιτεκτονική του είναι δείγμα απλής μορφής αστικής οικίας. Το χαρακτηριστικό του είναι ότι αποτελείται απο 2 σαχνίσια. Είναι πολύ σωστά όπως ανέΦερε ο κύριος Αγιομυργιανάκης ιδιοκτησία Βαρούχα και σήμερα στεγάζει καφετέρεια.

http://hellas.teipir.gr/