Στον καθρέφτη της κριτικής, η δεύτερη ποιητική συλλογή «Αύριο, αφή αλμύρας οι λέξεις» , της ποιήτριας με καταγωγή από την Κρήτη, Ζωής Δικταίου.

 

Το άδηλο “αύριο” προεξάρχει.

 

     Η ποιητική συλλογή “Αύριο, αφή αλμύρας οι λέξεις” είναι διττή, ως εκ των δύο διακριτών μελών της.

     Στο κεφάλαιο “Αλμύρα και φως”, μας παρασύρει αισθαντικά σε ονειρικές εικόνες, συνειρμικά συνδεμένες πέραν του απτού. Ένα ανάβρυσμα φαντασιακού και ασυνείδητου μας αδράχνει υπερρεαλιστικά. Ο αλληγορικός λόγος, χειμαρρώδης, παιχνιδίζει με φόντο τη φύση, τις εναλλαγές φωτός και εποχών, τις βαθμίδες του χρόνου. Η “θάλασσα” επανέρχεται με την “αλμύρα” της, γεύση οξεία και απροσδιόριστα ευχάριστη ή δυσάρεστη, σαν του κατασταλαγμένου βιώματος. Η “βροχή” προβάλλει μιαν υδάτινη πρόκληση για αβίαστη έκφραση. Η “μοναξιά”, αναπόφευκτη, εμπεριέχει την ποιότητα του καταφύγιου. Η “απουσία”, ως ανεκπλήρωτη επιθυμία ή ακυρωμένη εκπλήρωση, σημαίνεται. 

Το “όνειρο”, επίμονο κι ανίκητο, αχνοφέγγει μιαν “Ιθάκη”. Η ενόραση διαπερνά “παράθυρα” και “παραθυρόφυλλα”. Η “άνοιξη”, καρποφόρα ελπίδας, μοιάζει να δελεάζει επανεμφανιζόμενη. Συναγωνίζεται το “φθινόπωρο”, που αποπνέει τη μελαγχολία μιας ανεπαίσθητης φθοράς, μαζί και τη νοσταλγία μιας νωπής ακμής. Η “νοσταλγία” αναδύεται ως παρακαταθήκη γλυκιάς μνήμης και καταπραΰνει τη “θλίψη”. Ο “Έρωτας”  και η “Αγάπη”, με κεφαλαία ή πεζά, περιδιαβάζουν επαναληπτικά στους στίχους· αποπνέουν έναν καημό, μιαν αέναη προσμονή, ένα κίνητρο ζωής. Ο “χρόνος” ως απειλή θανάτου καλεί σε αντίσταση. Στο χρονικό τόξο, το χθες εξωραΐζεται, το τώρα κουβαλάει σκουριά κι αλήθεια, το “αύριο” υπόσχεται.

    Στο κεφάλαιο “Καίω την αγάπη στ’ άστρο σου” το ποιητικό περιβάλλον παραλλάσσεται μορφικά. Σε παρόμοιο θεματικό καμβά ο λόγος τιθασεύεται με μέτρο και ρίμα. Μεταμοντέρνα, η άφραγη ελευθερία της σύγχρονης γραφής και η δέσμευση της παλαιικής τεχνικής ζυμώνονται σε γοητευτικό αμάλγαμα. Οι τολμηρές μεταφορές παραμένουν. Το άδηλο “αύριο” προεξάρχει.

     Η συλλογή απηχεί την ώρα, που η ώριμη ύπαρξη διαθέτει ακόμη ορίζοντα εμπρός. Στην κόψη που καταλαγιάζει ο καλπασμός, μα η “προσδοκία” ακόμη γνέφει.     

 

Νέλλα Συναδινού

Φιλόλογος – Λογοτέχνις

 

 

Ωδές του πόθου

 

Οφείλω να ομολογήσω πώς την κριτική σκέψη την απέβαλε ως παρωχημένη, ο σύγχρονος, επίκαιρος, ποιητικός δημιουργικός οίστρος της Ζωής Δικταίου (Χαρούλας Βερίγου). Με ανέδειξε στρυφνό στοχαστή παρακάμπτοντας την όποια πεπατημένη με το τεράστιο πλέγμα στο καλοϋφασμένο πληθώρα, καλλιτεχνικών σχημάτων, ποιητικών βεβαιοτήτων της ποιήτριας, γεγονός.

Η ανάγνωση των ποιητικών συλλογών – Αύριο, αφή αλμύρας και Καίω την αγάπη στ’ άστρο σου – , αποτέλεσαν αυστηρό μάθημα, να δω με φρέσκο μάτι ένα κεντρικό πρόβλημα, όπως η ανάδυση της συνείδησης στο ενιαίο της ποιητικής της οντότητας, η οποία διαθέτει απολύτως επαρκή γλωσσικά και εννοιολογικά εφόδια, ζωντανεύει ζωγραφιές ψυχής, αξιομνημόνευτους πόθους, τοποθετεί στην αμφιθεατρική ποιητική παράσταση, απολαμβάνοντας την ανακουφιστική σπουδαιότητα από τις ωδές της.

      Το ενιαίο συμπαγές ποιητικό γεγονός, απαρτίζεται από εφικτές εκδοχές, στα θεωρούμενα ποιητικά γεγονότα αφενός, δημιουργήματα της φαντασίας ή της φαντασίωσης συμβάντα αφετέρου, με τα ανάλογα ρεύματα της εποχής, μεταμοντέρνο, ποιητικό ρεαλισμό και μαγικό ρεαλισμό, πλέγμα σύνθετο, με εικόνες φευγαλέες, ανεξίτηλες στον ποιητικό ορίζοντα, αισθητότερο. Τα πάντα εν τέλει τελούν υπό τους κανόνες της φύσης, του σύμπαντος του φωτός, του σκοταδιού, όπως η παγιωμένη αντίληψη του πραγματικού λαμβάνει αφηρημένες έννοιες.

Η φαινομενική διαφορετικότητα, επισημαίνει την ομοιομορφία της, παραπέμπει στο αντίστροφο, στη φαινομενική διαφορετικότητα της επανάληψης, στο απαράλλαχτο ανθρώπινο πεπρωμένο, διασαλεύοντας βεβαιότητες, όπως στον έρωτα και την ποίηση, το μικρό μεγιστοποιείται, υποστασιοποιείται, σαρκώνεται το νοητό, ενίοτε εξαϋλώνεται το πραγματικό, με τα ενδιάθετα ποιητικά σχήματα, όπου ο λόγος αντικατοπτρίζει με τη χειμαρρώδη, χυμώδη, έλευση της διακόσμησης, η οποία ρέει αβίαστα, δίχως να προκαλεί σύγχυση.

Οι λέξεις ελαττώνουν, αναστέλλουν τις επεκτατικές τάσεις, με τις διαρκείς εικαστικές παρεμβολές, τις άμεσες προσεγγίσεις πτυχών του έρωτα, δημιουργώντας αποτελεσματικότερη συν δραστικότερη αίσθηση του ονειρικού, του φευγαλέου. Ιερός έχει μείνει ο άνεμος/ να γράφει προσευχές στην πέτρα, υπογραμμίζει δημιουργικά και μας σταμπάρει εκφράσεις ποιητικές με τις μεγαλειώδεις κατακτήσεις όπως – θα κρατήσω στις χούφτες το νερό/ να ξεδιψάσει η αγάπη, την οποία σε προηγούμενο στίχο από αρχαίο ψίθυρο την κάνει τραγούδι. Αυτόπτης μάρτυρας η ποιήτρια, δεν μπορεί να απαλλαγή σε καμία των περιπτώσεων το πεπρωμένο της, όσα λαμβάνουν χώρα εντός της, μέσα της, γύρω της. Αυτός ο ρόλος που έχει επιλέξει να διαδραματίσει, αυτήκοη πάντα. Όταν πέφτει η βροχή/ ξυπνούν τα πετρωμένα όνειρα/ και φέγγει η πόλη όπως τότε – ο διακαής πόθος με τα μεταμοντέρνα, σουρεαλιστικά, δημιουργικά εκφραστικά κειμήλια, – χορεύει στους φανοστάτες η βροχή/ ξεπλένοντας τη ζωή από τις στάχτες του χθες – τα ρητορικά σχήματα, κατάδειξη ότι ο λόγος ως ακαταμάχητο όργανο, αποτελεί ισχυρή σφραγίδα της επίδρασης, στην ουσία του ανθρώπου που είναι η ψυχή, ο δυϊσμός, η ύλη και το πνεύμα, με τις καθαρτήριες αναφορές στο συμβολισμό των λέξεων. Φεύγω μακριά/ τι με νοιάζει η μπόρα/ η καταιγίδα/ πέταξα του φόβου τα κλειδιά/ ούτε χάρτη πια, ούτε πυξίδα – σε αυτήν τη διαρκή δημιουργική αναζήτηση, επαληθεύονται, διατηρώντας απαραβίαστη την ποιητική της ταυτότητα.

Σπύρος Σταύρου Χρήστου

Συγγραφέας – Ποιητής

 

Λέξεις, «σπαραχτικές που έμειναν αθέριστες στη ρίζα ...»

 

Οι λέξεις περιουσία ακριβή των ποιητών στην ποίηση της Δικταίου γίνονται όχημα στην κορύφωση και αξιοποίηση της καλλιεργημένης ελληνικής γλώσσας και σκέψης. Οι λέξεις που σημαίνουν. Ο άνεμος. Η θάλασσα. Τα βουνά. Τα στοιχεία της φύσης. Η ίδια η φύση. Οι λέξεις παντοδύναμες, αυτάρκεις δηλώνουν κόσμους κρυφούς. Κόσμους συντριμμένους. Οι αισθήσεις. Η αφή, η ακοή, η γεύση, όλα παίζουν με τις λέξεις. Ψάχνουν την αιτία τους. Διεκδικούν την αλήθεια τους. Την αφορμή τους. Οι φόβοι. Οι σιωπές. Οι ρυτίδες. Οι φυγές. Λέξεις “σπαραχτικές που έμειναν αθέριστες στη ρίζα ...“

Όλα είναι εδώ. Μέσα στις λέξεις. Με τρυφεράδα. Με αγριάδα. Με πάθος. Με συγχώρεση. Με αγάπη. Βαθιά συναισθήματα. Εξόριστα στην εποχή μας. Επαναπατρίζονται. Μέσα στην ποίηση της Ζωής Δικταίου.

Όλα εδώ. Μέσα στις λέξεις. Σε μια διαδοχή τρυφεράδας, ειλικρινείας,  αθωότητας.

 

Πέτρος Γάλλιας

Σκηνοθέτης – Χορογράφος

Βιογραφικό σημείωμα

      Γεννήθηκα στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης το 1962 και μεγάλωσα στο Τζερμιάδων του Οροπεδίου Λασιθίου. Εκεί έμαθα τα πρώτα μου γράμματα. Δεν έγινα δασκάλα όπως ονειρευόμουν. Η ζωή με έφερε στην Κέρκυρα, όπου για τριάντα τρία χρόνια εργάστηκα ως Διοικητικός Υπάλληλος στη Σχολή Τουριστικής Εκπαίδευσης.

     Με γοητεύουν τα γιασεμιά, τα φεγγάρια, τα βλέμματα, τα δακρυσμένα μάτια, τα κιτρινισμένα χαρτάκια της θύμησης, οι ξεχασμένοι δρόμοι, τα βουνά, τα ξέφτια από τις δαντέλες του παλιού καιρού. Όπως αναπνέω, μιλάω, ονειρεύομαι, συμφιλιώνομαι με τη ζωή και τον θάνατο, έτσι και γράφω. Ακουμπώ στο παρελθόν κι όμως η λέξη που με ορίζει είναι το «Αύριο». Πιστεύω στην αγάπη.

     Αγαπώ τον πεζό λόγο κι ας επιστρέφω πάντοτε στην ποίηση. Ως «Χαρούλα Βερίγου» γοητεύομαι από τη μνήμη της Όστριας και την περηφάνια της Κρήτης. Ως «Ζωή Δικταίου» επιστρέφω την ευγνωμοσύνη μου στο Ιόνιο φως και στη βροχή.

     Στίχοι μου έχουν μελοποιηθεί από τον Νίκο Ανδρουλάκη, τον Γιώργη Κοντογιάννη, τον Ανδρέα Ζιάκα, τον Γιάννη Νικολάου, τον Αλέξανδρο Χατζηνικολιδάκη και τον Θοδωρή Καστρινό.

Εργογραφία

Αύριο, αφή αλμύρας οι λέξεις, Ποιητική συλλογή, Εκδόσεις: Φίλντισι, Νοέμβριος 2020, Αθήνα

Αθιβολή γαρύφαλλο και θύμηση κανέλλα, Διηγήματα, Εκδόσεις: Φίλντισι, Νοέμβριος 2019, Αθήνα

Αύριο στάχυα οι λέξεις, Ποιητική συλλογή, Εκδόσεις: Φίλντισι, Σεπτέμβριος 2018, Αθήνα

Οι άλλες ν' απλώνουν ρούχα κι εσύ τριαντάφυλλα, Διηγήματα, Εκδόσεις: Φίλντισι, Φεβρουάριος 2018, Αθήνα

Μια κούρσα για τη Χαριγένεια, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις: Φίλντισι, Μάιος 2017, Αθήνα

Αύριο, νυχτώνει φθινόπωρο, Μυθιστόρημα, Εκδόσεις: Φίλντισι, Ιούνιος 2015, Αθήνα

Ιστορίες για φεγγάρια, Παιδική Λογοτεχνία, Εκδόσεις: Έψιλον, 1996, Αθήνα

Συμμετοχές σε συλλογικά έργα

«Γράμματα της ποίησης», Ποιητική ανθολογία, Εκδόσεις: Ατέχνως, 2020, Αθήνα

«Μονόλογοι», Ποιητική ανθολογία, Εκδόσεις: το βιβλίο, 2017, Αθήνα