Οι Αστρακοί του δήμου Αρχανών Αστερουσίων

Οι Αστρακοί είναι χωριό και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα της Επαρχίας πεδιάδος που βρίσκεται 23 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο Βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της κοιλάδας του ποταμού Καρτερού και αποτελούνταν από δύο οικισμούς τον Επάνω και τον Κάτω. 

Στην κοίτη του ποταμού, κάτω από το χωριό υπάρχει το σπήλαιο Νεραϊδόσπηλιος, μέσα στο οποίο βλέπουμε πηγή με άφθονο νερό, από την οποία υδρεύεται η πόλη του Ηρακλείου.

Ένας χωματόδρομος οδηγεί από το χωριό στον πρόσφατα εγκαταλελειμμένο οικισμό Κάτω Αστρακοί, τον παλιό τουρκικό μαχαλά, όπου σώζονται ερειπωμένα τα παλιά παραδοσιακά σπίτια, που παραμένουν αναλλοίωτα λόγω της εγκατάλειψης του οικισμού

Σύμφωνα με την πληθυσμιακή απογραφή του 2001 έχει 228 κατοίκους, που ασχολούνται κυρίως με την ελαιοκαλλιέργεια. Παράγονται επίσης σταφίδα και σταφύλια. Ανήκει στο Δήμο Αρχανών Αστεουσίων. Λειτουργεί Δημοτικό Σχολείο.

Οι Αστρακοί αναφέρονται από το 1271και ορθότερα σε άλλα συμβόλαια του 1278με την ονομασία Astracu. Το 1583 το χωριό αναφέρεται στην απογραφή του Καστροφύλακα ως Astracus Catto με 230 κατοίκους.

Στους Αστρακούς βρίσκουμε πολλές παλιές εκκλησίες, όπως της Παναγίας, με υπολείμματα τοιχογραφιών και ανάγλυφο στέμμα με 4 τριαντάφυλλα, δικέφαλο αετό και τη χρονολογία 1555 . Σύμφωνα με τον Gerolaτο στέμμα πρέπει να ανήκει στον οίκο Καλλέργη. Αξιόλογος είναι επίσης ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου με τοιχογραφίες αγίων, μεταξύ των οποίων και ο Αγιος Φραγκίσκος.

Κοντά στους Αστρακούς οι αρχαιολόγοι έφεραν στο φως νεκροπόλεις της μινωικής και της πρωτογεωμετρικής περιόδου με σημαντικά ευρήματα. Έχει ανακαλυφθεί επίσης τυχαία μινωικός λύχνος.