Κώστας Μανουράς: Το Ρέθυμνο Του Οφείλει Και Την Αναδιοργάνωση Του Καρναβαλιού

  της Εύας Λαδιά

Στο μεράκι κάποιων ανθρώπων και στις πρωτοβουλίες τους οφείλει το Ρέθυμνο τις σημερινές του ευκαιρίες να προβάλλεται πανελλαδικά.

 

Όπως γίνεται τώρα με το Καρναβάλι.

 

Από τους πιο σημαντικούς και δραστήριους ήταν αναμφισβήτητα ο Κώστας Μανουράς.

 

Θυμάμαι ένα μικρόσωμο κύριο με ευγένεια και λεπτό χιούμορ που σε καθήλωνε με το σπινθηροβόλο πνεύμα του. Ενέπνεε το σεβασμό χωρίς καμιά προσπάθεια και επιτηδευμένη συμπεριφορά. Κι ενώ είχε αφήσει έντονη τη σφραγίδα του στην κοινωνική και πολιτιστική μας ζωή αυτός περιοριζόταν στα έργα του αποφεύγοντας κάθε είδους προβολή.

 

Στον σπουδαίο αυτό άνθρωπο, από τους πρωτεργάτες της Περιηγητικής που αναβίωσε το Καρναβάλι, το σημερινό μας αφιέρωμα. Ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης στη μεγάλη προσφορά του.

Άριστος στα Γράμματα

 

Γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1920 στο Ρέθυμνο. Ήταν καμάρι γονέων και συγγενών για τις επιδόσεις του στο σχολείο. Με άριστα τέλειωσε το πρακτικό τμήμα του Γυμνασίου Ρεθύμνου το 1938 και με τη γνωστή άνεση πέρασε και στις εξετάσεις για ανώτερες σπουδές. Πέτυχε δεύτερος στη Γεωπονική Σχολή Θεσσαλονίκης. Οι σπουδές του τον γέμιζαν γιατί το αντικείμενό τους ήταν από τα μεγάλα ενδιαφέροντα του νεαρού φοιτητή. Αγαπούσε τη φύση και λάτρευε κάθε στοιχείο που την αποτελούσε. Παρακολούθησε με συνέπεια τα μαθήματά του αλλά δεν έμενε αδιάφορος στα ιδεώδη της δημοκρατίας. Και όποτε αισθανόταν απειλή έμπαινε μπροστά για να τα προστατεύσει. Δεν ήταν κάτι απλό. Εκείνες τις εποχές κάθε ανεξάρτητη φωνή ενοχλούσε το καθεστώς και καθένας που ήθελε να σκέπτεται λεύτερα γινόταν το «κόκκινο πανί» για τους κρατούντες.

 

Ο Κώστας Μανουράς όμως αδιαφορούσε για τους κινδύνους και τις απειλές. Το γόητρό του δεν του επέτρεπε συμβιβασμούς. Άλλωστε δεν είχε κανένα λόγο να συνθηκολογήσει για να πετύχει την κοινωνική του άνοδο. Ήταν έξυπνος, με δημιουργικό μυαλό και παραγωγική φαντασία. Η ζωή ανοιγόταν μπροστά του για να την κατακτήσει και να διακριθεί.

 

Έτσι έκανε πάντα αυτό που τον εξέφραζε, χωρίς ποτέ να γίνει «αυλή» σε κανέναν από τους ισχυρούς.

 

Κατοχή και Αντίσταση

 

Κι ήρθε ο πόλεμος. Ο Κώστας αν και τόσο νέος δεν σκέφτηκε ούτε μια στιγμή να καθίσει άπραγος για να μην γίνει στόχος του κατακτητή.

 

Από τις πρώτες σπίθες της αντίστασης πρόσθεσε κι αυτός τη φλόγα της νιότης του αναλαμβάνοντας τις πιο επικίνδυνες αποστολές. Μια από αυτές ήταν να μυήσει τη νεολαία από το Αμάρι μέχρι το Ρέθυμνο στην Οργάνωση, για να απαλλαγεί το συντομότερο ο κόσμος από τον κατακτητή. Με ορμητήριο το Άνω Μέρος ετοίμαζε «δελτία ειδήσεων» με τις πληροφορίες που έπαιρνε από το ραδιόφωνο που λειτουργούσε παράνομα. Κι έδινε με αυτά φώτα ελπίδας στον σκλαβωμένο λαό.

 

Από καιρό είχε αντιληφθεί ότι το χωριό βρισκόταν σε κίνδυνο. Οι ναζί είχαν πληροφορηθεί από τους δοσίλογους τη δράση των Ανωμεριανών στην Αντίσταση και δεν έβλεπαν την ώρα να χτυπήσουν.

 

Εκείνη την αποφράδα μέρα της 22 Αυγούστου 1944 που επρόκειτο οκτώ χωριά του Κέντρους να πληρώσουν το βαρύ τίμημα της αντίστασης στον κατακτητή ήταν και ο Κώστας στο Άνω Μέρος.

 

Βίωσε από κοντά τη φρίκη του ολοκαυτώματος και της εκτέλεσης των κατοίκων. Ο ίδιος συνελήφθη με άλλους και βρέθηκε όμηρος στο Μέρωνα αρχικά, όπου φρουρούμενος περίμενε να οδηγηθεί στις φυλακές της Φορτέτζας όπου κρατούνταν και άλλοι όμηροι.

 

Φύση ανυπότακτη όμως δεν άντεχε να μην κάνει την ύστατη προσπάθεια της σωτηρίας.

 

Και κατάφερε να διαφύγει της προσοχής των Γερμανών και να δραπετεύσει.

 

Στην ταινία μου «Το Κέντρος έχει καταχνιά» ο κ. Νίκος Καλοειδάς στο Μέρωνα μας μιλά για τη δραπέτευση αυτή χωρίς όμως να θυμάται ονόματα.

 

Ο ίδιος με άλλους χωριανούς είχε δεχθεί πιέσεις να μαρτυρήσει αν γνωρίζει κάτι για την απόδραση. Κράτησε όμως το στόμα του κλειστό. Έτσι σώθηκαν οι δραπέτες. Ο κ. Καλοειδάς δεν αναφέρει ονόματα επειδή δεν τα θυμόταν. Από τα γεγονότα όμως και τις ομοιότητες που παρουσιάζουν τα ιστορικά στοιχεία, οδηγούμεθα στο συμπέρασμα ότι αναφέρεται και στον Κώστα Μανουρά.

 

Στέλεχος της ΑΤΕ

 

Ήρθε και η ειρήνη για να ξαναβρεί η ζωή τους ρυθμούς της. Ο Κώστας επέστρεψε στις σπουδές του και αποφοίτησε το 1946 επίσης με άριστα.

 

Αν και νέος δεν άργησε να κερδίσει το σεβασμό της τοπικής κοινωνίας και όχι μόνο. Οι πάντες επιδίωκαν τη φιλία του γιατί ήταν σοβαρός, μετρημένος, ακόμα κι όταν έκανε χιούμορ δεν έχανε τα όρια της ευπρέπειας. Τιμούσε τους φίλους του κι έτρεφε μεγάλο σεβασμό στις ηθικές αξίες.

 

Εκεί όμως που διακρινόταν ήταν στην επαφή του με τον απλό κόσμο. Τους ανθρώπους που η έλλειψη ακόμα και της στοιχειώδους μόρφωσης τους άφηνε έρμαια των καιροσκόπων που προσπαθούν να επωφεληθούν όταν βρίσκουν πρόσφορο έδαφος.

 

Ο Κώστας Μανουράς με αφάνταστη υπομονή προσπαθούσε να τους διαφωτίσει και να τους βοηθήσει να πάρουν σωστές αποφάσεις για τη ζωή και το μέλλον τους, χωρίς να τους φέρει σε δύσκολη θέση. Ποτέ δεν δέχτηκε αντάλλαγμα για την προσφορά του αυτή. Γινόταν ένας κοινωνικός απόστολος χωρίς να επιδιώκει αναγνώριση και εύσημα. Πεδίο δράσης για να γίνει ο καλός άγγελος κάθε ταπεινού αγρότη ήταν η Αγροτική Τράπεζα που υπηρέτησε με ζήλο και μεγάλη επαγγελματική ευσυνειδησία.

 

Προσπαθούσε με απλά λόγια να συμβάλει στην αναδιοργάνωση και εκσυγχρονισμό της αγροτικής τάξης και στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα που υπηρέτησε.

 

Ο κόσμος τον λάτρευε και η υπηρεσία του είχε ως πρότυπο το στέλεχός της αυτό. Ευτυχώς αναγνώρισε την προσφορά του και έμπρακτα και τον προήγαμε σε ανώτερες υπηρεσιακές βαθμίδες. Γιατί άξιζε πραγματικά ένα αντίδωρο της μεγάλης προσφοράς του.

 

Ακούραστος εργάτης πολιτισμού

 

Ο Κώστας Μανουράς δεν ήταν από τους ανθρώπους που επαναπαύονται όταν κατακτούν τη ζωή. Μπορεί να είχε μια εξαίρετη σύζυγο και να είχε δημιουργήσει μαζί της μια υπέροχη οικογένεια με εξαιρετικά παιδιά, αντάξια των γονέων, αλλά δεν ησύχαζε. Ήθελε τον κόσμο γύρω του χαρούμενο και αφοσιωμένο σε δημιουργικές ασχολίες. Τάχτηκε λοιπόν στην υπηρεσία φορέων που είχαν αυτούς τους στόχους. Και δεν δίστασε μάλιστα να ιδρύσει τους περισσότερους στους οποίους ήταν και πρόεδρος, όπως την Ένωση Τραυματιών Πολεμιστών Νομού Ρεθύμνης, τον Σύλλογο Κρητών Δωδεκανήσου, τον Σύλλογο Γεωπόνων που εκπροσώπησε ως Νομαρχιακός Σύμβουλος μέχρι το 1989, την Περιηγητική Λέσχη, αλλά και φορείς που με καθήκοντα απλού μέλους και όχι προέδρου υπηρέτησε με ζήλο, όπως την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρία.

 

Αυτό που ελάχιστοι γνωρίζουν είναι ότι το 1962 ως πρόεδρος της Συμβουλευτικής Επιτροπής Χειροτεχνίας έδωσε φτερά για να δημιουργήσει το σπουδαίο έργο που άφησε στην Ελένη Παπαδογιάννη, δημιουργώντας το πρώτο παράρτημα του τότε ΕΟΕΧ στην Κρήτη με έδρα το Ρέθυμνο. Πρωτοστάτησε επίσης στην έρευνα και την παραγωγική αξιοποίηση της Υφαντικής, της Λαϊκής Τέχνης και της Χειροτεχνίας στην Κρήτη.

 

Ως πρόεδρος επίσης της Περιηγητικής Λέσχης συνέβαλε τα μέγιστα στην οργάνωση τόσο της Γιορτής Κρασιού όσο και του Καρνάβαλου.

 

Σαν ανώτερος άνθρωπος άνοιγε δρόμους για να περάσουν και οι άλλοι άξιοι. Ποτέ δεν μονοπώλησε θριάμβους των φορέων στους οποίους προήδρευε γιατί πίστευε στο θαύμα της συλλογικής εργασίας. Και ενίσχυε με κάθε τρόπο το πνεύμα συνεργασίας αποτελώντας πρότυπο ανθρώπου που εκφράζει τα ιδεώδη του με την συμπεριφορά του και τον τρόπο ζωής του.

 

Το ήθος, η συνέπειά του και η μεγάλη του προσφορά είχαν ευτυχώς την αναγνώριση που άξιζαν. Για τη μεγάλη του κοινωνική προσφορά και την επαγγελματική του δράση έλαβε το 1990 το τιμητικό δίπλωμα του διεθνούς Ρόταρυ.

 

Μνήμη αγαθή

 

Ο Κώστας Μανουράς έφυγε στις 8 Δεκεμβρίου 1993 απολαμβάνοντας την κοινωνική καταξίωση που κατέκτησε με το έργο και την τεράστια προσφορά του. Και μένει το όνομά του χαραγμένο με χρυσά γράμματα στις δέλτους της τοπικής κοινωνίας που τον είχε πρότυπο αγωνιστή, κοινωνικού εργάτη αλλά κυρίως ανθρώπου με αρχοντιά ψυχής και απροσκύνητη Κρητική περηφάνια.

ΠΗΓΗ: Μιχάλη Τρούλη: ΚΩΣΤΑΣ ΜΑΝΟΥΡΑΣ ( 1920-1992) ΚΡΗΤΟΛΟΓΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ τ. 9/10 Φθινόπωρο 1994.

Φωτογραφίες από το αρχείο της οικογένειας.

ρεθεμνιωτικα νεα