Εκείνη η Πρωτοχρονιά του 1950 - του Δημήτρη Σάββα

Γενικά η δεκαετία του ‘50 ήταν τόσο καθοριστική για την πατρίδα μας, αλλά κυρίως για την Αθήνα. Πολλά πράγματα πήραν άλλη όψη και στην κυριολεξία άλλαξαν. Ο πληθυσμός της πρωτεύουσας αυξήθηκε σημαντικά, σε εκρηκτικό βαθμό θα λέγαμε. Στο ίδιο πνεύμα εξελίχθηκε και η ανοικοδόμηση, ενώ νέα έργα άρχισαν και ολοκληρώθηκαν σ’ αυτό το χρονικό διάστημα.

Η δεκαετία του ‘50 γεμάτη από συγκλονιστικά γεγονότα κυρίως επί της πολιτικής σκηνής, διαδραματιζόμενα μετά τον πόλεμο, αποτελούν όλα αυτά ένα από τα πιο συναρπαστικά κεφάλαια της ιστορίας μας. Μία ιστορία πρόσφατη σχετικά, αλλά πολύ ενδιαφέρουσα. Επίσης βαθειές αλλαγές σ’ όλους της τους τομείς παρουσιάζει και η κοινωνική ζωή, που μοιάζει να ανατρέπεται σχεδόν από τα θεμέλιά της με την επιβολή νέων αντιλήψεων και ιδεών, πολλές εκ των οποίων καθιερώθηκαν και διατηρήθηκαν μέχρι και τα σημερινά χρόνια.

Ένα εντελώς διαφορετικό σκηνικό από εκείνο της προπολεμικής εποχής, προκαλεί ένα δικαιολογημένο ξάφνιασμα στους πιο μεγάλους ανθρώπους, οι οποίοι είχαν συνηθίσει σε άλλο τρόπο ζωής. Τους επιβάλλει έναν διαφορετικό τρόπο ζωής και αυτή η εξέλιξη βέβαια είναι σε βάρος κάποιων ρομαντικών ονειροπωλήσεων. Πρωτοχρονιά του 1950!

Ο εικοστός αιώνας έχει ήδη φτάσει στα μέσα της διαδρομής του και η ιστορία της ανθρωπότητας είχε σφραγισθεί από δύο μεγάλους πολέμους. Η χώρα μας είχε και αυτή περάσει τα τελευταία πενήντα χρόνια μέσα στους καπνούς όχι μόνο αυτών των πολέμων, αλλά και των εμφυλίων σπαραγμών. Το αίμα που χύθηκε ήταν πολύ, οι καταστροφές τεράστιες και το πένθος βαρύ. Πολλοί καλλιτέχνες και χρονογράφοι θύμιζαν όλα αυτά και πρώτος απ’ αυτούς ο μεγάλος δάσκαλος του αθηναϊκού χρονογραφήματος, ο Παύλος Παλαιολόγος.

 

Ο Παύλος Παλαιολόγος που υπήρξε αντικειμενικός και στα πιο συναισθηματικά γραμμένα χρονογραφήματά του, παραδεχόταν όμως ότι υπήρχαν ευτυχώς και οι άλλες σελίδες, εκείνες με τις τόσες ανθρώπινες πραγματοποιήσεις, που όχι λίγες φορές προκαλούσαν σύγχυση ονείρου και ζωής, παραμυθιού και αλήθειας, μαγείας και επιστήμης. Ανέφερε ειδικά τον ηλεκτρισμό και το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο και το αεροπλάνο.

“Όλα όσα είχαν θαμπώσει τα μάτια του ανθρώπου κατά τα πρώτα χρόνια του αιώνα, φαίνονταν λαϊκά παιχνίδια και σήμερα στα 1950, ο άνθρωπος ετοίμαζε την εκδρομή του στη σελήνη”, έλεγε. Την Πρωτοχρονιά του 1950 υποδέχτηκαν οι Έλληνες και οι Ελληνίδες με περισσότερη αισιοδοξία από κάθε φορά. Την υποδέχθηκαν στα κοσμικά κέντρα και στις πολυάριθμες ταβέρνες, στα διάφορα καφενεία και σε άλλες αίθουσες, αλλά και στα ίδια τους τα σπίτια οργανώνοντας τα διάφορα “ρεβεγιόν”.

Πρόκειται για συγκεντρώσεις συγγενών και φίλων που συνηθίζεται ακόμα και στις μέρες μας, αυτές τις χρονιάρες μέρες ή γιορτάδες, όπως ο λαός μας τις αποκαλεί. Πολλοί βέβαια προτιμούσαν και τον απαραίτητο τζόγο, προκειμένου να υποδεχθούν τον νέο χρόνο. Τέτοιες μέρες και συγκεκριμένα στις 2 του Γενάρη, η Αθήνα έκλαψε μία μεγάλη μορφή του Ελληνικού Θεάτρου, τον Θεόφραστο Σακελλαρίδη, που πέθανε σε ηλικία 67 χρονών.

Ο Σακελλαρίδης λάμπρυνε το οπερετικό στερέωμα. Ο εμφύλιος πόλεμος είχε αφήσει πίσω του πάμπολλές πληγές. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, 80.000 Έλληνες περίπου σκοτώθηκαν, 20.000 καταδικάστηκαν για αδικήματα εναντίον του κράτους, 5.000 καταδικάστηκαν επίσης σε θάνατο ή ισόβια, 700.000 δε αναγκάστηκαν να γίνουν πρόσφυγες, εγκαταλείποντας τα σπίτια τους. Οι πιο πολλοί απ’ αυτούς ήρθαν κυνηγημένοι στην Αθήνα για να γλυτώσουν, να φάνε λίγο ψωμί, να βρούνε κάποια δουλειά.

Έμειναν όπου και όπου, ακόμα και σε τρώγλες ή υπόγεια πολυκατοικιών, ακόμα και σε παράγκες. Πρόκειται για το μεγαλύτερο κύμα αστυφιλίας που είχε ξεσπάσει στη χώρα μας, αλλά και την μεγαλύτερη μετανάστευση αγροτικού πληθυσμού, από την ελληνική επαρχία προς την πρωτεύουσα. Πρωτοχρονιά του 1950 στο Ηράκλειο και οι ευχές από τον τοπικό τύπο είναι για πραγματική αναστήλωση της τόσο ταλαιπωρηθείσης Πατρίδας μας.

Η όψη της αγοράς θα μπορούσε να ευχαριστήσει ακόμα και το πιο δύσκολο μάτι του πελάτη, αφού όλα τα είδη των τροφίμων υπήρχαν εν αφθονία και τα καταστήματα τα διέκρινε μία ευγενική άμιλλα στην εμφάνισή τους. Αρχίζουν σιγά-σιγά τα τακτικά ατμοπλοϊκά δρομολόγια με το πλοίο “Τέτη” της ακτοπλοΐας υιών Γ. Σιγάλα, για την εξυπηρέτηση  του επιβατικού και εμπορικού κόσμου. Επίσης εκ του πρακτορείου Ανεμογιάννη-Δρακοντίδη, ανακοινώνεται ότι γίνονται δρομολόγια από το γνωστό για την ταχύτητά του και ευστάθειά του πλοίο “ΚΑΔΙΩ”.

Ακόμα ο αληθινός ακτοπλοϊκός κολοσσός “ΕΛΕΝΗ” πραγματικής ταχύτητας 14 μιλίων, αναχωρεί κάθε Δευτέρα μεσημέρι για Περαιά, Χαλκίδα, Βόλο, Θεσσαλονίκη από το πρακτορείο Α.Π. Κόρπη και Σία. Όλες οι παραπάνω καταχωρήσεις βρίσκονται στην τότε καθημερινή ηρακλειώτικη εφημερίδα “Η Δράσις”.

Τέτοιες μέρες… και οι ευχές έδιναν και έπαιρναν: ”Ο οίκος Ν. Αλικιώτης και Υιοί, εύχονταν εις την αξιότιμον πελατείαν του, ευτυχές το Νέο έτος 1950”, “Ο εμπορορραπτικός οίκος Κωνσταντίνου Μαρούδα, εύχεται εις την αξιμότιμην πελατεία του, ευτυχισμένο το νέον έτος 1950”, “Ο εμπορορραπτικός οίκος Ιωάννου Βαμβουκάκη, εύχεται εις την αξιότιμον πελατείαν του, αίσιον και ευτυχές το νέον έτος 1950”, “Εις τους αγαπητούς μας φίλους και πελάτας, συγγενείς και κουμπάρους ευχόμεθα να περάσουν τον καινούργιο χρόνο 1950 με τας οικογενείας των ευτυχισμένα και με την εκπλήρωσιν κάθε ποθητού, ΑΦΟΙ Ζερβόπουλοι”. Φυσικά, εκείνα που είχαν προτεραιότητα στα δώρα, τέτοιες μέρες, ήταν τα μικρά παιδιά.

Αξίζει να δείτε την  παρακάτω καταχώρηση στην προαναφερόμενη εφημερίδα.

Τα τηλέφωνα όπως θα δούμε στην πόλη μας ήταν τριψήφια:

Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι σήμερα αν υπάρξει παρόμοια καταχώρηση σε εφημερίδα ή σε σάιτ (για να αισθανθρώ κι εγώ κάπως… fan της σύγχρονης ενημέρωσης), που να παραπέμπει για δώρα των παιδιών, ένα βιβλίο, τόσο το μέσο ενημέρωσης, ο δημοσιογράφος, όσο κι εγώ που το σκέφτηκα, με επιείκια θα χαρακτηρισθούμε γραφικοί, οπισθοδρομικοί, λάτρεις της συντήρησης και πολέμιοι της εξέλιξης και των “νέων ηθών”! Άκου βιβλίο για δώρο;.. Ίσως έχω το ελαφρυντικό το ότι εργάζομαι στη Βικελαία Βιβλιοθήκη.

Τα πάχη μου, τα κάλλη μου… έλεγαν οι παλιότεροι! Άντε να το πεις και σήμερα, ειδικά τέτοιες μέρες που δεν μπορεί κανένας μας ν’ αντισταθεί στο φαγητό, στο ποτό και στα γλυκά.

Πολύ ενδιαφέρουσες οι διαφημίσεις εκείνης της εποχής:

Το ζαχαροπλαστείο Βασιλειάδης ήταν από τα καλύτερα της πόλης μας.

Τέτοιες μέρες στην πόλη μας… Πρωτοχρονιά του πενήντα.

Η χώρα μας, ο τόπος μας, το νησί μας, η πόλη μας, προσπαθούσαν ν’ αλλάξουν σελίδα.

Ενθυμούμενοι τα προηγούμενα και τόσο σκληρά χρόνια, μνημονεύοντας τους νεκρούς τους, που τους είχαν χαρίσει την ελευθερία, γεμάτοι όμως αισιοδοξία για ένα ευοίωνο νέο έτος και ευχόμενοι να είναι ευτυχές και όλβιον, πιστεύοντας, ότι οι σκληρές δοκιμασίες τερματίσθηκαν κατά το απελθόν έτος 1949… Καλή Χρονιά, γεμάτη υγεία, χαρά και ευτυχία σε όλους μας!

ΠΑΤΡΙΣ