Του Κώστα Παππά – από την Ορθόδοξη Αλήθεια που κυκλοφορεί στα περίπτερα
Η λέξη «λεβεντογέννα» είναι ένας χαρακτηρισμός που έχει αποδοθεί στην Κρήτη, και όχι άδικα.
Αν κάποιος μελετήσει την Ιστορία του νησιού, θα εντοπίσει αναρίθμητα γεγονότα και ιστορίες ανθρώπων που επιβεβαιώνουν με τον πιο εμφατικό τρόπο αυτό τον χαρακτηρισμό.
Πολλές από αυτές τις ιστορίες μετατράπηκαν σε θρύλους μέσα στο πέρασμα των χρόνων, όμως και η νεότερη Ιστορία του νησιού είναι σπαρμένη με τέτοιες προσωπικότητες, οι οποίες αγγίζουν στις ημέρες μας τα όρια του θρύλου.
Η Εκκλησία της Κρήτης έχει τέτοια παράδοση τόσο σε απελευθερωτικούς όσο και στους εθνικούς αγώνες, που ο κατάλογος μάλλον είναι ανεξάντλητος.
Στα νεότερα χρόνια, μια τέτοια ιστορία αυταπάρνησης και θάρρους είναι και αυτή του ιερέα από τα Ανώγεια, του παπα-Γιάννη Σκουλά.
Πέρα από το γεγονός ότι πολέμησε με θάρρος τον κατακτητή αλλά και την αντιστασιακή δράση του στα χρόνια της Κατοχής, τον παπα-Γιάννη συνοδεύει και ένας άλλος τίτλος, αυτός του πρώτου ιερέα αλεξιπτωτιστή στην παγκόσμια Ιστορία.
Ο ίδιος δεν πολέμησε απλώς τον κατακτητή, αλλά επέλεξε να καταταγεί, όταν οι περιστάσεις το ζήτησαν, στις επίλεκτες μονάδες των συμμαχικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή ως κομάντος, και μάλιστα συμμετείχε και σε αεροπορικές επιχειρήσεις στη Μακεδονία. Τέτοια ήταν το θάρρος και η λεβεντιά του παπα-Γιάννη Σκουλά.
Η «Ορθόδοξη Αλήθεια» ερεύνησε τη ζωή του ιερέα από την Κρήτη και παρουσιάζει σήμερα την ιστορία του, για να επιβεβαιωθεί για ακόμα μία, ίσως, φορά ότι τα καλύτερα και ηρωικότερα σενάρια τα γράφει η ίδια η ζωή ή, καλύτερα, οι πρωταγωνιστές της.
Επικοινωνήσαμε με τον κ. Γιώργο Καλογεράκη, διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Καστελίου και υποψήφιο διδάκτορα Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ο οποίος μας μίλησε για τον παπα-Γιάννη Σκουλά, τη ζωή και τη μεγάλη προσφορά του ιερέα των Ανωγείων της Κρήτης.
Επιπλέον, αναφέρθηκε στην οικογένεια Σκουλά στα Ανώγεια, η οποία πρόσφερε πολλούς πολεμιστές και ηρωικώς πεσόντες στα πεδία των μαχών κάθε φορά που το ζητούσαν οι περιστάσεις στην Κρήτη και την υπόλοιπη Ελλάδα.
ΕΠΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
«Η οικογένεια των Σκουλάδων των Ανωγείων είναι μια ιστορική οικογένεια, με παράδοση, ιστορία και ισχυρούς συνεκτικούς δεσμούς.
Ποτέ δεν έλειψαν από τους αγώνες για ελευθερία και ανεξαρτησία, μετρούν δεκάδες θύματα στο πέρασμα των χρόνων και από την οικογένεια αυτή αναδείχθηκαν μορφές και πρόσωπα που πέρασαν τα όρια του θρύλου.
Τέτοιες μορφές ήταν ο Εμμανουήλ Αναγνώστου Σκουλάς, πυρπολητής της Μονής Αρκαδίου, ο Μιχάλης Σκουλάς, αρχηγός των Μυλοποταμιτών στην Επανάσταση του 1866-1869, ο Βασίλης Σκουλάς, ο πιο έμπιστος φίλος και συνεργάτης του Ελευθέριου Βενιζέλου, ο Γεώργιος Τζαβελάκης-Σκουλάς, ο ήρωας του Λατζιμά, και πολλοί άλλοι, ανάμεσά τους και ο παπα-Γιάννης Σκουλάς, πρωτεργάτης της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης τα χρόνια 1941-1945» σημειώνει ο κ. Καλογεράκης.
Αναφερόμενος στα πρώτα χρόνια της ζωής του παπα-Γιάννη και στη χειροτονία του, τόνισε: «Ο παπα-Γιάννης γεννήθηκε στο χωριό Ανώγεια Μυλοποτάμου το 1904. Πατέρας του, ο Μανώλης Σκουλάς ή Κανόνης, από τον οποίο πήρε και το παρατσούκλι “Κανονόπαπας”.
Μητέρα του, η Μαρία, το γένος Καλλέργη. Παντρεύτηκε την Καλλιόπη, το γένος Ξυλούρη, και απέκτησε επτά παιδιά».
Ενα θλιβερό γεγονός, ο θάνατος του αδερφού του Κώστα Σκουλά, θα γίνει ακόμα μία αφορμή για να εξελιχθεί ο παπάς των Ανωγείων σε έναν ανυποχώρητο αντιστασιακό, ο οποίος θα μετέχει στη μάχη της Κρήτης με ηρωικό τρόπο.
Ο κ. Καλογεράκης αναφέρει σχετικά: «Το πρώτο σκληρό χτύπημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το δέχεται με την άφιξη της είδησης στα Ανώγεια του χαμού του αδερφού του Κώστα Σκουλά στα βουνά της Αλβανίας. Στον πόλεμο αυτό μετείχαν τέσσερα αδέρφια του παπα-Γιάννη και ο γαμπρός του, ο Μπαμπακιός Ξυλούρης. Το χαμπέρι του θανάτου του Κώστα Σκουλά οπλίζει το χέρι του παπα-Γιάννη και στέλνει επιστολή στον Μιχάλη Σκουλά ή Καπετανομιχάλη με ημερομηνία 12 Μαρτίου 1941. Του ζητά να τον βοηθήσει για την εθελοντική στράτευσή του στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Γράφει ο παπα-Γιάννης στον Καπετανομιχάλη: «[…] να ενδιαφερθεί για την υπόθεσίν μου παρά το Γενικόν Στρατηγείον. Δεν φαντάζομαι να αρνηθεί, διότι δεν θα πάει να παρακαλέσει να με βάλει σε μια θέση, αλλά θα παρακαλέσει για να υπηρετήσω την πατρίδα… να επιμείνεις με μεγαλύτερον ζήλον, το απαιτώ και πρέπει να γίνει αυτό, θα τονίσεις εις το γιατρό […]».
ΜΕ ΟΠΛΟ ΕΝΑΝ ΣΤΑΥΡΟ
«Τον Μάιο του 1941 οι Γερμανοί εξαπολύουν μια γιγαντιαία επιχείρηση για την κατάληψη της Κρήτης» συνεχίζει ο κ. Καλογεράκης και προσθέτει: «Ο παπα-Γιάννης οπλίζεται με έναν σταυρό κι ένα παλιοντούφεκο, και κατηφορίζει στο Ηράκλειο. Την πρώτη και δεύτερη ημέρα πολεμά με αυταπάρνηση τους αλεξιπτωτιστές στα περίχωρα του Ηρακλείου».
Οσον αφορά τη συμμετοχή του παπα-Γιάννη τη δεύτερη ημέρα της Μάχης της Κρήτης, συγκλονιστική είναι η περιγραφή ενός νεαρού τότε (19 ετών), του Κυρικάκη Νικολάου, ο οποίος μεταξύ άλλων αναφέρει: «[…] ο Σκουλάς, που πρέπει να ήταν 38-40 ετών, ήταν παράξενα ντυμένος, φορούσε στιβάνια, κιλότα στενή, μαζωμένη μπροστά σαν κοντοβράκι, μεϊντανογέλεκο και στο κεφάλι κάτι μαύρο, σαν καλογερικό σκούφο ή κρητικό μαντίλι, είχε γένια, όχι μεγάλα, και παχύ μουστάκι… Μετά από αρκετή ώρα, το όπλο του Σκουλά έπαθε εμπλοκή, γιατί μια σφαίρα είχε σφηνωθεί στην κάννη και, έτσι, αχρηστεύτηκε. Εκαμε αμέτρητες προσπάθειες χτυπώντας το κοντάκι στις πέτρες, για να ξεσφηνωθεί η σφαίρα, πράγμα μάταιο. Μου πρότεινε να του δώσω το όπλο μου, αλλά την ίδια στιγμή, μονολογώντας, είπε: “Δεν είναι σωστό, εξάλλου έχεις και λίγες σφαίρες”.
Ετσι μας ανακοίνωσε ότι θα πάει να βρει άλλο όπλο. Να τονίσω πως, σε όλες τις προσπάθειές του για να ξεσφηνωθεί η σφαίρα από την κάννη, σηκωνόταν όρθιος, ώστε να βάζει δύναμη, χτυπώντας το κοντάκι στις πέτρες, με αποτέλεσμα να είναι εκτεθειμένος στα πυρά των Γερμανών».
Οι Γερμανοί τον συνέλαβαν όταν χτυπούσε την καμπάνα της Παναγίας
Ο παπα-Γιάννης όχι μόνο ήταν ενεργός στην Αντίσταση, αλλά πρωταγωνιστούσε με κάθε ευκαιρία. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που φυλακίστηκε, διώχθηκε και καταζητούνταν από τις γερμανικές Αρχές, όπως άλλωστε φαίνεται και στη λίστα των καταζητούμενων από τους Γερμανούς, την οποία παραθέτει η «Ορθόδοξη Αλήθεια».
Ο παπα-Γιάννης όρκισε τα μέλη και ορκίστηκε και ο ίδιος μέλος αντιστασιακής ομάδας.
Συνελήφθη το 1942 από τις γερμανικές δυνάμεις. Περιγράφοντας το περιστατικό, ο κ. Καλογεράκης υπογραμμίζει: «Την Κυριακή 25 Ιανουαρίου 1942 ισχυρές γερμανικές δυνάμεις από περίπου 1.500 άντρες φτάνουν αιφνιδιαστικά στα Ανώγεια. Ο παπα-Γιάννης Σκουλάς τελούσε τη θεία λειτουργία στον Ναό της Παναγίας, στο Περαχώρι.
Οπως γράφει ο Νικόλαος Σταυρακάκης ή Αεροπόρος στα απομνημονεύματά του, μόλις είχε χτυπήσει την καμπάνα ο παπα-Γιάννης.
Οι Γερμανοί σταματούν απ' όλες τις εκκλησίες των Ανωγείων τη θεία λειτουργία και συγκεντρώνουν όλους τους Ανωγειανούς στην πλατεία Αρμί του χωριού. Από τον πρόεδρο της κοινότητας ζητούν να τους παραδώσει τα όπλα που έχουν στην κατοχή τους οι κάτοικοι και να τους παραδώσει επίσης το αγγλικό κλιμάκιο με τον ασύρματο του Συμμαχικού Στρατηγείου.
Στο τέλος αυτής της επιχείρησης συλλαμβάνουν και φυλακίζουν από τις 25 Ιανουαρίου 1942 έως τις 9 Μαρτίου 1942 εννέα Ανωγειανούς. Μεταξύ αυτών και τον παπα-Γιάννη».
Οπως μας πληροφορεί ο κ. Καλογεράκης, «αρχές Ιουνίου του 1943 η Περιφερειακή Επιτροπή Ανω Μυλοποτάμου ζήτησε από την Αγγλική Υπηρεσία να διευκολύνει τη μετάβαση στη Μέση Ανατολή μερικών Κρητικών, μεταξύ των οποίων και ο παπα-Γιάννης. Με την άφιξή του στο Κάιρο, ο παπα-Γιάννης εντάσσεται στις ελληνικές και συμμαχικές στρατιωτικές δυνάμεις. Στις 19 Ιουλίου 1943 ο παπα-Γιάννης Σκουλάς δίδει τον όρκο του στρατιωτικού ιερέως β΄ τάξεως ενώπιον του φρουράρχου Καΐρου συνταγματάρχου Πεζικού Καλλιγιάννη Ηλία επί παρουσία και του αρχιμανδρίτου Λαγουβάρδου Αγαθάγγελου, Ηγουμένου της Μονής Πρέβελη, φίλου και ομοϊδεάτη του παπα-Γιάννη, ο οποίος παρέμεινε τρεις μήνες στην Αίγυπτο. Εκπαιδεύτηκε ως κομάντο αλεξιπτωτιστής, ο μοναδικός αλεξιπτωτιστής ιερέας τότε στον κόσμο! Μάλιστα, συμμετείχε και σε αποστολές στη Μακεδονία».
ΣΤΗΝ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ
Ο κ. Καλογεράκης επισημαίνει: «Ο ταξίαρχος του Μηχανικού Κωνσταντίνος Φιοράκης, σε μια επιστολή του στην οποία περιγράφει την εκπαίδευση του παπα-Γιάννη στην αγγλική αεροπορία, αναφέρει τα εξής: “Ο παπάς Σκουλάς, μέλος της Αντίστασης, ήλθε εις την Αίγυπτο, για να πολεμήσει τους εχθρούς. Κατετάγη εις τις Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις, αλλά, αντί να προτιμήσει τον ιερατικό κλάδο, ζήτησε να πάει στις Καταδρομές, και μάλιστα στους αλεξιπτωτιστές!
Παρά την ηλικία του, τον έστειλαν για εκπαίδευση στους αλεξιπτωτιστές, όπου και συνάντησε τον -συνταγματάρχη τότε- ταγματάρχη Πολυζόπουλο.
Ο Πολυζόπουλος, πολύ πιο νέος, έμεινε κατάπληκτος που επρόκειτο να εκπαιδευτεί με έναν παπά. Εκεί οι δύο μελλοντικοί καταδρομείς συνεδέθησαν με μεγάλη φιλία. Η εκπαίδευση άρχισε με έναν φωνακλά Αγγλο λοχία, ο οποίος παρεκάλεσε τον παπά να βγάλει τα ράσα, γιατί μ' αυτά δεν γίνεται εκπαίδευση.
“Δεν μπορούσα να πιστέψω πως ο παπάς ήλθε με τα ράσα για εκπαίδευση” με διαβεβαίωσε ειλικρινά ο συνταγματάρχης. Η εκπαίδευση άρχισε με τροχάδην αντοχή επί ανωμάλου εδάφους, πηδήματα από διάφορα ύψη και από κινούμενο όχημα, ρίψεις ιλίγγου κ.λπ.
Τελικά, έγιναν τρεις ρίψεις από αεροπλάνο και ύψος 300 μέτρων. Σε όλα, ο παπάς Σκουλάς, με τον σύντροφό του Πολυζόπουλο, πήρε άριστα. Τώρα μπορούσε να φορέσει στον αριστερό βραχίονα ψηλά το ειδικό σήμα της RAF. Μετά την εκπαίδευσή του στη Μέση Ανατολή, ο παπα-Γιάννης Σκουλάς ανήκε στη δύναμη Force 133 και γύρισε πίσω, στην Κρήτη, το τελευταίο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου 1943».
Με την επιστροφή του στην Κρήτη, όπως αναφέρει ο κ. Καλογεράκης, του ζητήθηκε να βάλει ξανά τα ράσα και να τελέσει τη λειτουργία, αλλά εκείνος αρνήθηκε, γιατί, όπως έλεγε, είχε σκοτώσει ανθρώπους και δεν μπορούσε πάλι να τελέσει τη θεία λειτουργία. Ετσι, αρνήθηκε και μια θέση με κάποιο μισθό, κάνοντας πλέον άλλες δουλειές για να συντηρήσει την οικογένειά του.
Λογαχός Αλέξης: Η ημέρα που, με ρακή, με καλωσόρισε στο... σπίτι του
Ο κ. Γιώργος Καλογεράκης περιέγραψε μια συγκλονιστική σκηνή, που δείχνει το μέγεθος της ελληνικής κρητικής ψυχής, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ενός Αγγλου αξιωματικού, ο οποίος επέστρεψε μαζί με τον παπα-Γιάννη στα ισοπεδωμένα από τους Γερμανούς Ανώγεια της Κρήτης.
Στο βιβλίο του ο λοχαγός Σάντι Ρέντελ ή Αλέξης αναφέρει: «Τη δεύτερη ημέρα ήρθε μαζί μας ο παλιός μου φίλος από τις ημέρες της εκπαίδευσης στα αλεξίπτωτα, ο ρασοφόρος καλόγερος (Friar Tuck), ο ιπτάμενος παπάς… Οταν 10 ημέρες μετά την αποχώρησή τους ο ρασοφόρος καλόγερος με οδήγησε με ήρεμη υπερηφάνεια ανάμεσα στα χαλάσματα, ούτε ένα σπίτι δεν ήταν όρθιο.
Οι Γερμανοί είχαν αφήσει τις τρεις εκκλησίες, αλλά ο δρόμος μας ήταν μπλοκαρισμένος σε κάθε βήμα μας από σωρούς από πέτρες και σπασμένα κεραμίδια ή κομμάτια από πιθάρια… Από την εκκλησία ο ρασοφόρος καλόγερος με πήγε σε έναν σωρό από χαλίκια, τριγυρισμένο από κατάλοιπα από σπασμένες πέτρες, απομεινάρια από ό,τι αποτελούσαν πριν τέσσερις τοίχους, και τότε, στήνοντας στη μέση του τα κατάλοιπα μιας ξύλινης καρέκλας, μ' έβαλε να καθίσω και, ανασύροντας μια μικρή μποτίλια ρακή και μια ξύλινη κούπα σαν μεγάλη δαχτυλήθρα από την τσέπη του, είπε με πλήρη συναίσθηση της δραματικής στιγμής αλλά όχι χωρίς αξιοπρέπεια, μ' έναν τόνο που ήταν ταυτόχρονα σοβαρός και κεφάτος: «Λοιπόν, κύριε Αλέξη, πάντα έλεγα ότι κάποια ημέρα θα σε καλωσόριζα στο σπίτι μου. Οπως βλέπεις, δεν έμειναν πολλά, αλλά μπορούμε τουλάχιστον να σου προσφέρουμε ένα ποτήρι».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου