Το βιβλίο της Αγγελικής Καραθανάση “Η Αμερικάνικη Σχολή Κρήτης (1837-1843) Από το κίνημα του τσαγιού στον πρώτο πόλεμο ’

 Αιγυπτιοκρατούμενη Κρήτη, 1837. Μια αμερικανική ιεραποστολική εταιρεία στοχεύοντας στην εξάπλωση του προτεσταντισμού στην ανατολική Μεσόγειο, παρά την μεγάλη οικονομική κρίση της εποχής, αποστέλλει ένα ζευγάρι Αμερικανών στην Κρήτη να ιδρύσουν σταθμό και Σχολή για αγόρια και κορίτσια. Η ορθόδοξη Εκκλησία, υποπτευόμενη προσηλυτισμό, αντιδρά. 

Τελικά η Σχολή ανοίγει στα Χανιά και γίνεται περιζήτητη. Απροσδόκητα όμως το 1843 κλείνει παρά τις ικεσίες των κατοίκων. Η νίκη των Άγγλων στον Α' αγγλοκινεζικό πόλεμο του οπίου αλλάζει τα σχέδια της εταιρείας. Θέλοντας να επεκταθεί «στον λαμπρό αγρό» της Κίνας, όπου οι δαπάνες θα πιάνουν τόπο, ανακαλεί αιφνιδιαστικά τους ιεραποστόλους από την Κρήτη, αφού δεν φέρνουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα.

Ο αναγνώστης παρακολουθώντας «κινηματογραφικά» τα ιστορικά γεγονότα της εποχής και του τόπου μέσα από τον ποικίλο λόγο των «ηρώων» γνωρίζει το ήθος και τις ιδέες τους για την πίστη, την ιεραποστολή, την αξία της παιδείας, τον ρόλο της γυναίκας, την ελευθερία. Εκπλήσσεται που τόσο πρώιμα προβάλλονται τα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούν οι απολύσεις από την εργασία. Απογοητεύεται που χριστιανοί από θέση ισχύος, ντυμένοι το ένδυμα της φιλανθρωπίας, ενεργούν με θρησκευτική υστεροβουλία. 

Ενοχλείται με τη μεθοδική χρησιμοποίηση του αναγκεμένου ορθόδοξου διδασκάλου ως φερέφωνου αλλότριων χριστιανικών πεποιθήσεων. Στο τέλος διαπιστώνει ότι δεσμοί αγάπης συνέδεαν το ζευγάρι των Αμερικανών με τους ντόπιους. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

ΜΕΡΟΣ 1ο: ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

1:

Η Κρήτη παραχωρείται, στον Μωχάμετ Άλυ της Αιγύπτου

Η παιδεία στην Κρήτη επί Αιγυπτιοκρατίας

Το Ιεραποστολικό ενδιαφέρον των Άγγλων για την Κρήτη

Η μικρή Ιστορία προσηλυτισμού του Ρεθυμνιώτη Γιώργη Μελιδόνη

"Επιτροπή για τα ελληνικά σχολεία" στη Νέα Υόρκη

Το κίνημα του τσαγιού και ή σύσταση της Αμερικανικής Προτεσταντικής Επισκοπικής Εκκλησίας

Η ιεραποστολική εταιρεία της επισκοπικής Εκκλησίας της Αμερικής (D.F.M.S.) στην Ελλάδα και το ζεύγος Τζον και Φράνσις Χιλλ

Τα σχολεία Χιλλ και η συμβολή της Emma Willard και της Troy Society

"Για την πνευματική καθαρότητα της αρχαίας Εκκλησίας"

Αμερικανικός θρησκευτικός επεκτατισμός

Σχολείο των κορασίων της Church Missionary Society στα Χανιά

ΜΕΡΟΣ 2ο:

 ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

2: Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Μια πανοραμική ματιά

Η απόφαση της D.F.M.S. για ίδρυση Σχολής στην Κρήτη

Ο πραγματικός ρόλος της Ελισάβετ Β. Κονταξάκη στην ίδρυση της Αμερικανικής Σχολής Κρήτης

Αντιδράσεις στην Ελλάδα εναντίον των ιεραποστολικών σχολείων. Ο αντίκτυπος στην Κρήτη

Η επιλογή του Τζορτζ Μπέντον ως ιεραποστόλου για τον σταθμό της Κρήτης

Η αναχώρηση των Φράνσις Χιλλ και των Μπέντον για την Αθήνα

Η άφιξη των Μπέντον στην Αθήνα. Οι πρώτες εντυπώσεις. Αφήγηση του Τζορτζ Μπέντον

Η επιλογή της έδρας για τον σταθμό της Κρήτης. Η προετοιμασία από τους Χιλλ

Γιατί η Βικτωρία Βόρσα στη Σχολή της Κρήτης και όχι η Ελισάβετ Κονταξάκη;

Από τον Πειραιά στα Χανιά

Η υποδοχή των Μπέντον στα Χανιά. Εντυπώσεις και δυσκολίες

Αναζήτηση ελληνοδιδασκάλου για τη Σχολή

Το διδακτήριο και ο εξοπλισμός του

Η επιλογή και η πρόσληψη του Γεωργίου Χατζή Ιωάννου Ψαρουδάκη ως διδασκάλου της Αμερικανικής Σχολής

Εκδρομή σε τούρκικο μετόχι στα Χανιά

Επίσκεψη στο χαρέμι του Χαμέτ μπέη στα Χανιά μια νύχτα Ραμαζανιού

Το πρώτο σχέδιο του Μπέντον: Ο εκχριστιανισμός των Εβραίων

Η Σχολή καθυστερεί να ανοίξει. Μεσολαβήσεις του αμερικανού προξένου

Το ζεύγος Χιλλ επεμβαίνει. Συνάντηση στα Χανιά με τον Μωχάμετ Άλυ

3: ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Η Σχολή άνοιξε

Η ανεπάρκεια και η ακαταλληλότητα του διδακτηρίου

Ο περίεργος γείτονας στην τούρκικη γειτονιά των Χανίων

Ωράριο, δομή και μαθητικό δυναμικό

Πορτραίτα μαθητών της Σχολής

Μέθοδος διδασκαλίας και εποπτικός εξοπλισμός

Τα διδασκόμενα μαθήματα και ο στόχος τους. Τα σχολικά εγχειρίδια

Σύντομη σύγκριση του αναλυτικού προγράμματος μαθημάτων της Αμερικανικής Σχολής με των σχολείων

της Ελλάδας

Οι διδάσκοντες της Σχολής και η σχέση τους με τους Μπέντον

Η πρόοδος και η προαγωγή των μαθητών. Οι δημόσιες εξετάσεις

Ο ορθόδοξος κλήρος της Κρήτης αποδέχεται τη Σχολή

Οι προσδοκίες του Μπέντον για το ιεραποστολικό έργο του

Τα εκπαιδευτικά σχέδια του ζεύγους Μπέντον

Ο εξωσχολικός ιεραποστολικός ζήλος του Μπέντον. Η διάδοση των προτεσταντικών εκδόσεων

4: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Η επανάσταση του 1841

Η στάση του Ψαρουδάκη, του ζεύγους Χιλλ και του ζεύγους Μπέντον στην επανάσταση του 1841

Οι επιπτώσεις της επανάστασης στη λειτουργία της Σχολής

Το τέλος της επανάστασης. Η Σχολή επαναλειτουργεί

Τα "Χίλλεια" στην Αθήνα. Ο αντίκτυπος για την Αμερικανική Σχολή Κρήτης

Η οικογενειακή ζωή των Μπέντον. Συνέπειες στη λειτουργία της Σχολής

Επίσκεψη στην εξοχική έπαυλη-χαρέμι του Μουσταφά πασά στα Χανιά

5: Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ ΟΠΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΡΗΤΗΣ

Η αξιολόγηση της D.F.M.S. για τις Ιεραποστολές της σε Ελλάδα και Κρήτη

Οι δαπάνες της D.F.M.S. για την Αμερικανική Σχολή Κρήτης

Η ευκαιρία του πρώτου πολέμου του οπίου

Τα αίτια της απόφασης για διακοπή της λειτουργίας της Αμερικανικής Σχολής Κρήτης

Η Σχολή έκλεισε. Αντιδράσεις και προβλήματα

6: ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΙ ΚΩΔΙΚΕΣ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ

Η συλλογή Μπέντον (Benton's collection)

Περιγραφή των κωδίκων και των χειρογράφων της συλλογής Μπέντον

ΜΕΡΟΣ 3ο: ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ

7: Η ίδρυση νέων κοινοτικών σχολείων στην πόλη των Χανίων

8: Η πορεία των προσώπων