Οι Γκαγκάλες Το Χωριό Της Επαρχίας Καινούργιου

Οι Γκαγκάλες είναι χωριό της επαρχίας Καινούργιου, με 405 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Αποτελεί ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Γόρτυνας του νομού Ηρακλείου. 

Βρίσκεται στη βόρεια παρυφή του κάμπου της Μεσαράς και απέχει 48,8 χλμ. από το Ηράκλειο. Παράγει λάδι, σταφίδα, δημητριακά και κτηνοτροφικά φυτά. Γίνεται επίσης εκτεταμένη καλλιέργεια χειμερινής αγκινάρας. Ανάμεσα στα άλλα, στο χωριό υπάρχει Δημοτικό σχολείο και νηπιαγωγείο. 

Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Άλλοι ναοί είναι του Αγίου Παντελεήμονος και της Παναγίας της Υπαπαντής

Στο Δημοτικό διαμέρισμα Γκαγκαλών, που αριθμεί 605 κατοίκους συνολικά, ανήκουν (απογρ. 2001) οι οικισμοί:

• οι Γκαγκάλες, έδρα [405] και

• 
  
  ο Βαλής [200]. Σε παλαιότερη ονομασία του αναφερόταν ως ουδέτερο, το Βαλί. Βρίσκεται σε απόσταση 2 χλμ. από τις Γκαγκάλες, σε υψόμετρο 330 μ. Βορειοδυτικά δεσπόζει το ύψωμα του Αη Λιά.
• 
  

Γκαγκάλες: Για πρώτη φορά συναντάται το 1300 σε έγγραφο του νοταρίου του Χάνδακα P. Pizolo , ενώ την ίδια περίοδο, τέλη 13ου – αρχές 14ου αιώνα, καταγράφεται και στο Κατάστιχο Φέουδων του σεξτέρτιου του Castello . Τα στοιχεία τούτα, οδηγούν σχεδόν με βεβαιότητα στην β΄ βυζαντινή περίοδο. 

Η ανακάλυψη όμως και παλαιοχριστιανικής επιγραφής μπορεί να σημαίνει ότι στη θέση αυτή υπήρχε ανθρώπινη παρουσία και από την πρώτη βυζαντινή περίοδο.

Το χωριό επίσης αναφέρεται το 1583 με την ονομασία Gangales, με 253 κατοίκους στην επαρχία Μονοφατσίου. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούνταν από Τούρκους. Το 1834 είχε 24 οικογένειες και το 1881 είχε 160 Τούρκους. Μετά την αναχώρησή τους εγκαταστάθηκαν Χριστιανοί από άλλα φτωχά χωριά, οι οποίοι ασχολούνται σήμερα με τη γεωργία και την οικόσιτη κτηνοτροφία.

Επίσης, στις απογραφές αναφέρεται και ο Βαλής με την ονομασία Vagli και με 85 κατοίκους (το 1583) και Βαλί στην τουρκική απογραφή του 1671 με 18 χαράτσα. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας κατοικούνταν αποκλειστικά από Τούρκους.