Η Γέργερη του δήμου Γόρτυνας

Η Γέργερη είναι μεγάλος οικισμός και έδρα του Δήμου Γότυνας της επαρχίας Καινούργιου με 1.506 κατοίκους το 2001 και με υψόμετρο 520 μέτρα. 

Αν προχωρήσουμε προς τα νότια η πορεία μας θα μας οδηγήσει στον Ψηλορείτη που είναι 39,6 χιλιόμετρα στο δρόμο προς Ζαρο ή Καμάρες

Στο χωριό υπάρχει υδραγωγείο και οι ιεροί ναοί: Μεταμόρφωση του Σωτήρος, με μαρμάρινα μέλη αρχαιοτέρου ναού (εντός του οποίου είχαν σφαχτεί) από τους Τούρκους πολλοί Χριστιανοί, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Στυλιανός και ο Προφήτης Ηλίας. 

Ο τελευταίος βρίσκεται σε βράχο μέσα στο χωριό και οικοδομήθηκε το 1905. Σε μικρή απόσταση είναι κτισμένη η Παναγιά η Κερά με τοιχογραφίες του 1443, αλλά καπνισμένες. Από τη θέση αυτή τουφέκισαν οι Γερμανοί 25 κατοίκους της Γέργερης.

Στα υψώματα επάνω από το χωριό βρίσκεται το μεγαλύτερο δάσος πρίνων στην Κρήτη. Είναι το δάσος του Ρούβα, το οποίο αποτέλεσε καταφύγιο των Χριστιανών κατά τις επαναστάσεις των προηγούμενων αιώνων. Στην περιοχή του Ρούβα βρίσκονται τα «μητάτα» των κτηνοτρόφων της Γέργερης, όπου το Μάιο διεξάγονται οι «κουρές». Πρόκειται για το κούρεμα των προβάτων, που συνοδεύεται από γλέντι, οινοποσία και φαγοπότι με συγγενείς και φίλους. 

Στις 3 Νοεμβρίου ανοίγουν για πρώτη φορά τα βαρέλια με το νέο κρασί και εορτάζεται ο πολιούχος, Άγιος Γεώργιος ο Μεθυστής.Επίσης, στο χωριό γίνεται πανηγύρι και της Υπαπαντής (2 Φεβρουαρίου).

Στο δάσος από πρίνους του Ρούβα έξω από το χωριό, αναπτύσσονται ενδημικά είδη χλωρίδας και πανίδας. Στο χωριό υπάρχει Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και παραδοσιακή δημοτική επιχείρηση που προσφέρει όλα τα κρητικά παραδοσιακάφαγητά.

Ανάμεσα στα άλλα, λειτουργούν στο χωριό υπηρεσίες, ΚΕΠ, νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο

Το Δημοτικό διαμέρισμα Γέργερης έχει 1.809 κατοίκους. Περιλαμβάνει τους οικισμούς:

• η Γέργερη [ 1.506 ], η έδρα,
• τα Απομαρμά [ 95 ], που βρίσκονται στα νότια της έδρας του Δημοτικού διαμερίσματος, σε υψόμετρο 330 μ.
• τα Καρδαμιανά [ 108 ], σε μικρή απόσταση στα νότια της Γέργερης, σε υψόμετρο 370 μέτρων.
• τα Μαστραχιανά [ 91 ], στα νότια της Γέργερης, σε υψόμετρο 380 μ.
• 
  
• ο Ράπτης [ 8 ], παλαιότερα Ράφτης, σε υψόμετρο 550 μ. στα νοτιοανατολικά της Γέργερης. Εκεί βρίσκονται τα εξωκλήσια της Αγίας Φωτεινής, που πανηγυρίζει στις 6 Μαΐου, καθώς επίσης και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.
• 
  
• τα Τζανιανά [ 1 ]
• η Ψαλίδα [ 0 ], ακατοίκητη. Πανηγυρίζει στις 14 Σεπτεμβρίου, στο εξωκλήσι του Τιμίου Σταυρού.
• 
  

Κοντά στο χωριό βρίσκεται η μεγάλη πηγή Φουντάνα, από την οποία υδρευόταν η αρχαία Γόρτυνα. Σώζονται τμήματα από το ρωμαϊκό υδραγωγείο.

Στην περίοδο της Βενετοκρατίας στη Γέργερη υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι κατά μήκος του ποταμού, για την άλεση των σιτηρών. Στη θέση Μάη Βρύση οι Τούρκοι γιόρταζαν τηνΠρωτομαγιά και οι γιορτές διαρκούσαν τρεις ημέρες, οπότε σταματούσε η επικοινωνία με τα χωριά της Απάνω Ρίζας. Στην ίδια θέση μεταπολεμικά ιδρύθηκαν μαθητικές κατασκηνώσεις.

Από τη Γέργερη και συγκεκριμένα από τα Μαστραχιανά καταγόταν ο οπλαρχηγός Φραγκιός Μαστραχάς , ο επονομαζόμενος και «σταυραετός του Ρούβα», ο οποίος διακρίθηκε στην Επανάσταση του 1866 ως υπαρχηγός στις τρεις επαρχίες της Μεσαράς και βρήκε τραγικό θάνατο το 1867 στο Γοργολαΐνη, όπου βρίσκεται σήμερα η προτομή και ο τάφος του.

Στο δάσος του Ρούβα γεννήθηκε ο στρατηγός Γεώργιος Κατεχάκης ή «καπετάν Ρούβας». Αυτός έδρασε εναντίον των κομιτατζήδων στη Μακεδονία. Στο δάσος αυτό πέρασαν το χειμώνα του 1867 τα γυναικόπαιδα της Μεσαράς σε αφάνταστες συνθήκες στερήσεων.

Η ονομασία του χωριού είναι προελληνική. Το 1583 αναφέρεται Giergeri με 500 κατοίκους (Καστροφύλακας, Κ 103). Το 1834 ζούσαν 41 χριστιανικές και 4 τουρκικές οικογένειες και το 1881 είχε 619 Χριστιανούς και 6 Τούρκους κατοίκους.

ΠΗΓΗ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΦΩΤ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ