Τα Ρουσσοχώρια του δήμου Μινώα πεδιάδας

Τα Ρουσσοχώρια είναι χωριό της επαρχίας Πεδιάδας 

του δήμου ΜΙΝΩΑ ΠΕΔΙΑΔΟΣ στο Νομό Ηρακλείου. Βρίσκονται 37 περίπου χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, σε υψόμετρο 380 μέτρων. Στο χωριό βρίσκονται οι ιεροί ναοί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, της Αγίας Φωτεινής και του Αγίου Γεωργίου. 

Βρίσκεται σε απόσταση τεσσεράμισι περίπου χιλιομέτρων από το Αρκαλοχώρι, στον οδικό άξονα της Βιάννου. Είναι χτισμένο πάνω σε δυο λοφίσκους που έχουν κατεύθυνση από βορρά προς νότο σε υψόμετρο περίπου 380 μέτρων. Στην άκρη των λόφων από τη δυτική πλευρά υπάρχουν απότομες βραχώδεις τομές στη βάση των οποίων υπάρχουν τρία σπήλαια.

Το όνομα του χωριού ετυμολογείται από το επίθετο ρούσσος, δηλαδή κόκκινος. Ο σημερινός οικισμός δημιουργήθηκε από τη συνένωση διαφόρων μικρότερων οικισμών (μετόχια) που ήταν διασκορπισμένοι στην πεδιάδα. 

Το γεγονός αυτό δικαιολογεί τον πληθυντικό αριθμό ως δεύτερο συνθετικό του επιθέτου, δηλαδή Ρουσο - χώρια. Σύμφωνα με άλλη άποψη ο πληθυντικός του ονόματος οφείλεται στην ένωση των δυο παλαιότερων οικισμών που βρίσκονταν στις κορυφές των δυο λόφων πάνω στους οποίους είναι χτισμένο το χωριό σήμερα. 

Στο απέναντι νότιο ύψωμα του χωριού που φέρει το τοπωνύμιο Πέρα χωριό, καθώς και στις θέσεις, Σταυρωμένος και στου Φασουλά το Μετόχι, διακρίνονται ίχνη κατοίκησης, πράγμα που επαληθεύει την άποψη των χωριανών για τη συνένωση των οικισμών σε ένα.

Αλλη πιθανή ετυμολογία του ονόματος είναι η σύνθεση των λέξεων «Ρώσων - χωριά» που συνδέεται με την εγκατάσταση Ρώσων στην περιοχή. Την άποψη αυτή ενισχύει, η ελληνική γραφή του ονόματος «Ρουσσοχώρια» που μας παραδίδει ο Χουρμούζης Βυζάντιος. Οι «Ρώς» ή «Ρώσοι» ήλθαν μαζί με τα στρατεύματα του Νικηφόρου Φωκά το 961.

 Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Σαρακηνούς εγκαταστάθηκαν μόνιμα σε περιοχές που τους παραχωρήθηκαν στο νησί ως ανταμοιβή των πολεμικών υπηρεσιών τους προς την αυτοκρατορία.

Η ιστορία του χωριού ξεκινά από τα πολύ παλιά χρόνια. Αδιάψευστοι μάρτυρες της μακραίωνης πορείας του είναι τα ίχνη αρχαιότατων κτιρίων που βρίσκονται στα νότια του χωριού, πίσω από την εκκλησία της Αγίας Φωτεινής δίπλα από τον αμαξιτό δρόμο. Ανάμεσα στα δροσερά περιβόλια και στα πανύψηλα δέντρα ευδιάκριτα ακόμη ξεπετάγονται τα αρχαία ερείπια, η οικοδομική τεχνική των οποίων μαρτυρεί τουλάχιστον την ιστορική τους προέλευση.

Στα χρόνια των κρητικών εμφυλίων πολέμων (4ος, 3ος και 2ος αι. π.Χ.) η περιοχή βρέθηκε στο επίκεντρο της διαμάχης και των πολεμικών επιχειρήσεων μεταξύ Κνωσίων και Λυτίων ή Λυκταίων για επικράτηση, ενώ κατά το μεγαλύτερο διάστημα των ιστορικών χρόνων πιθανόν να αποτελούσε οικισμό ή κώμη της αρχαίας Αρκαδίας.

Τη δεκαετία του 70 αποκαλύφθηκε τυχαία (σε βαθιά άρωση που έγινε σε ένα χωράφι στην περιοχή Σταυρωμένος) μια επιτύμβια στήλη που χρονολογείται στον 2ο μεταχριστιανικό αιώνα και είχε χαραγμένη την εξής επιγραφή. «Κοσσούτις/ Φορτουνάτ/ α τη ιδία γυν/ αικί μνήμη/ ς χάριν» που σημαίνει ότι η περιοχή κατοικούνταν κατά τους τελευταίους ρωμαϊκούς και ίσως και τους πρώτους βυζαντινούς αιώνες. 

Και σήμερα όμως στην ίδια περιοχή κατά την καλλιέργεια των χωραφιών αποκαλύπτονται κομμάτια από κεραμικά, αλλά και οστά από αρχαίες ταφές.

Οι γραπτές μαρτυρίες για το χωριό χρονολογούνται από το 1280 εως τα νεώτερα χρόνια. Στα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας και για μεγάλο χρονικό διάστημα το χωριό αποτελούσε φέουδο του «Ιάκωβου Κουιρίνι» και των διαδόχων του. 

Αργότερα φαίνεται πως ένα τμήμα του περιήλθε στην κυριότητα των «Βλαστών» (παλιάς βυζαντινής οικογένειας που είχε εγκατασταθεί στα μέρη αυτά από την εποχή της ανακατάληψης της Κρήτης από το Νικηφόρο Φωκά).

Ίχνη βυζαντινής παρουσίας επιβεβαιώνται τόσο στο χωριό όσο και στην περιφέρειά του. Στην περιοχή κατοικούσαν κυρίως μουσουλμάνοι η παρουσία των οποίων επίσης επιβεβαιώνεται (η θέση του τζαμιού που υπήρχε στο χωριό, μετόχια πλούσιων Οθωμανών, κ.τ.λ.).

Ο Ν. Σταυρινίδης αναφέρει ότι κατά την οθωμανική απογραφή του 1671 χρεώνονται στο χωριό 40 χαράτσα.

Σήμερα το χωριό κατοικείται από πολλούς πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και η οικονομία του στηρίζεται κυρίως στα αμπελουργικά προϊόντα, στο λάδι και στα οπωροκηπευτικά. Αποτελεί ένα από τα δυναμικά και αναπτυσσόμενα χωριά του σύγχρονου Δήμου Μινώα Πεδιάδος

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΑΠΟΥΤΣΑΚΗ