Το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου στις Μουρνιές

 Το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου στις Μουρνιές αποτελεί μετόχι της μονής Χρυσοπηγής και βρίσκεται δίπλα στο Γενικό Νοσοκομείο Χανίων, ανάμεσα σε ελαιώνες, σπίτια κι ένα σχολείο. Εδώ βαφτίστηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος.

Περιμετρικά κατακλύζεται από ελιές, μερικά σπίτια και ένα σχολείο, εντός των ορίων του τα πάντα είναι μισοερειπωμένα, όπως οι αποθήκες, τα κελιά των μοναχών, το ελαιοτριβείο, αφημένα στη φθορά του χρόνου και της εγκατάλειψης.Το ελαιοτριβείο που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά κατασκευάστηκε το 1674 και ανακαινίστηκε το 1804,
Αρχικά το μοναστήρι ήταν αυτόνομο, αλλά το 1674 έγινε μετόχι της Μονής Χρυσοπηγής, με δικό του ελαιοτριβείο, έχοντας στην κατοχή του μεγάλες εκτάσεις με ελιές.

Στο κέντρο του μοναστηριακού χώρου υπάρχει ένα αξιοθαύμαστο καθολικό που ανήκει στον αρχιτεκτονικό τύπο του απλού τρίκογχου με τρούλο χρώματος γαλάζιου.Η εκκλησία είχε πολύ ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, με σχήμα λατινικού σταυρού με το κάθετο μέρος μεγαλύτερο του οριζόντιου, με τρεις κόγχες και ένα μεγάλο κυλινδρικό θόλο χωρίς πλευρικά παρεκκλήσια.
Το ιστορικό μνημείο χρονολογείται από τον 17ο αιώνα, ενώ τμήμα του υπήρχε ήδη από τον 10ο αιώνα. Σήμερα οι αποθήκες, τα κελιά και το ελαιοτριβείο του 1674 είναι ερειπωμένα και περιμένουν καρτερικά την πολιτεία για να δράσει πριν καταρρεύσουν τελείως.

Ήκμασε κυρίως επί Τουρκοκρατίας καθώς αποτέλεσε το καταφύγιο για πολλούς μοναχούς, οπότε και συνενώθηκε με την κοντινή Μονή Χρυσοπηγής το 1674, ενώ συνδέθηκε και με το Άγιο Όρος όταν ο Νικηφόρος Φωκάς επανακατέλαβε την Κρήτη από τους Άραβες το 961.
Έχει κριθεί βεβαίως ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 1982 και από την αρχική διαμόρφωση σώζονται η βόρεια και η ανατολική πλευρά της μονής.

 http://www.orthodoxos.com.gr/