Ο παππούς Μεχμέτ από την Κρήτη και το πούλμαν στην Αρτα

 Ο ​​Τσαγάν Ιρμάκ είναι ένας από τους πιο γνωστούς σκηνοθέτες στην Τουρκία. Πριν από περίπου λίγα χρόνια αποφάσισε να γυρίσει μια ταινία με επίκεντρο την ιστορία ενός Τουρκοκρητικού, του Μεχμέτ.

Ο «Μεχμέτ» της ταινίας είναι ο παππούς του Ιρμάκ που μεγάλωσε με τον καημό για τη δική του χαμένη πατρίδα, ένας από τους 34.000 ομόθρησκούς του που υποχρεώθηκε το 1923 να εγκαταλείψει την Κρήτη στο πλαίσιο της εφαρμογής της σύμβασης για την υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία.

Κι ο σκηνοθέτης είναι ο «Οζάν» της ταινίας, ένας συμπαθέστατος πιτσιρικάς που θα γνωρίσει την ιστορία των προγόνων του μέσα από τις νοσταλγικές αφηγήσεις του παππού. Ο Μεχμέτ με τα μπουκάλια που αφήνει στα γαλανά νερά του Αιγαίου «ταξιδεύει» τον μικρό εγγονό του Οζάν στα μέρη που γεννήθηκε.

 Η ταινία είχε προβληθεί στις ελληνικές αίθουσες πριν από λίγα χρόνια, αλλά το πρόγραμμα της Κρήτης έχει τη δική του ιδιαιτερότητα και τον δικό του συμβολισμό. Μάλιστα μέρος των γυρισμάτων της ταινίας είχε γίνει στην κεντρική πλατεία του χωριού Φρε του Δήμου Αποκορώνου Χανίων.

Η ταινία του Ιρμάκ είναι ένας φόρος τιμής στον πόνο που προκάλεσε η ανταλλαγή πληθυσμών του 1923. Μιλάμε για τους 190.000 Ελληνες που είχαν παραμείνει στην κεμαλική Τουρκία και τους 355.635 μουσουλμάνους της Ελλάδας. Είχαν προηγηθεί οι εκατοντάδες ξεριζωμένοι της Μικράς Ασίας αμέσως μετά την Καταστροφή του 1922.

Και το φιλμ ήρθε την κατάλληλη στιγμή: την ώρα που όλο και περισσότεροι Τούρκοι, που είτε γεννήθηκαν στη σημερινή ελληνική επικράτεια πριν από το 1923, είτε μεγάλωσαν ακούγοντας ιστορίες όπως του παππού του Ιρμάκ, αναζητούν τις ρίζες τους με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Τον χειμώνα του 2014 είχα πέσει πάνω σε ένα πούλμαν με τουρκικές πινακίδες που έκανε τον γύρο της Ηπείρου. Εκεί έμαθα ότι υπάρχει στην Τουρκία Σύλλογος Ανταλλαγέντων Συνθήκης Λωζάννης (Lozan Mübadilleri Vakf) και, μεταξύ άλλων, τα μέλη του επισκέπτονται οργανωμένα τους τόπους των προγόνων τους. Μαθημένος να ακούω ιστορίες μόνο από τη μια πλευρά, δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι υπήρχε και η άλλη όψη του νομίσματος. Τόσο η ταινία, όσο και το πούλμαν στην Αρτα με έκαναν να σκεφτώ πόσο επώδυνη και περίπλοκη υπόθεση είναι η ιστορία.

πηγη www.kathimerini.gr/