Χαρίδημος Χαιρέτης ο τραγικός δήμαρχος των Αρχανών

 ΧΑΡΙΔΗΜΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΑΙΡΕΤΗΣ

Ο ΤΡΑΓΙΚΟΣ ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΑΡΧΑΝΩΝ (1885-1897)

Γράφει,ο Νίκος Γ.Χριστινίδης

Μετά την αποτυχία της Επανάστασης των «Χαιρέτηδων» στη Δυτική Κρήτη το 1841 μ.Χ.,έφυγαν σύσσωμοι όλοι οι εν λόγω επαναστάτες από εκείνο το μέρος και εγκαταστάθηκαν σε διάφορα μέρη της υπόλοιπης Κρήτης,αλλά και πολλοί εκτός αυτής.Οι Χαιρέτηδες ήταν μία από τις οικογένειες «αρχοντόπουλα» που έφερε στην Κρήτη ο Νικηφόρος Φωκάς όταν την απελευθέρωσε από τους Σαρακηνούς το 961 μ.Χ.

Αρχηγός της εν λόγω επανάστασης υπήρξε ο Αριστείδης Κηρύκου Χαιρέτης,μαζί με τον αδελφό του Θεόφραστο.Ο Κήρυκος, κατά τον Εμμ.Δετοράκη,είχε σπουδάσει ιατρός στο πανεπιστήμιο της Πίζας και είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη το 1808,ο οποίος μετά την αποτυχία του πέθανε εξόριστος στην Πρίγκιπο, απογοητευμένος, από συγκοπή το 1860.Ο δε καθηγητής Θεοχάρης Δετοράκης στο βιβλίο του «Ιστορία της Κρήτης»,μας πληροφορεί ότι η ίδια αυτή επανάσταση στην Ανατολική Κρήτη αναφέρεται ως επανάσταση του Βασιλογιώργη ή Βαιλακογιώργη.

Ένα μέλος αυτής της οικογένειας με το όνομα Γεώργιος (Τζώρτζης) Χαιρέτης ήρθε τότε και εγκαταστάθηκε στις Αρχάνες.Στις Αρχάνες παντρεύτηκε την Παρασκευή Φανιοδοπούλα (Φανιουδάκη).Από τον γάμο αυτόν γεννιώνται δύο παιδιά,ο Χαρίδημος (1853) κι η Αικατερίνη (1855),όπως μαρτυρείται στα με αριθμ.57/4-2-1882 και 58/4-2-1882 συμβόλαια του συμβολαιογραφούντος Αρχανών Στυλ.Πετράκη.

Ο Χαρίδημος όταν ενηλικιώθηκε εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο όπου εξάσκησε αρχικά το επάγγελμα του οινοπώλη και στη συνέχεια του ξενοδόχου.Εκεί γνώρισε και παντρεύτηκε την αδελφή του τότε Αστυάτρου Ηρακλείου,Ιωάννου Δρακοπούλου,την Αγγελική.

Ο πεθερός, του, πατέρας Δρακόπουλος,όπως μας πληροφορεί και πάλι ο ιατρός Εμμαν.

 Δετοράκης,καταγότανε από το Μεσολόγγι,αλλά μετά την Ηρωική ΄Εξοδο της πόλης αυτής,βρήκε ως καταφύγιο την Κρήτη εγκατασταθείς στον ΄Αγιο Θωμά Ηρακλείου,όπου παντρεύτηκε την κόρη της γνωστής οικογένειας Λιμπρίτη που είχε δώσει τον περίφημο γιατρό και αγωνιστή Ιωάννη Λιμπρίτη (1834-1897) στον οποίο ο Ηλίας Βουτιερίδης έχει αφιερώσει το ιστορικό του έργο «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΕΠΙΛΕΚΤΩΝ ΚΡΗΤΩΝ»-έκδοση 1898, «δι΄όσα υπέρ της Κρήτης και ευοδώσεως των αγώνων αυτής,καθ΄όλον αυτού τον βίον εμόχθησεν»,γράφει στην αφιέρωσή του.Ο ίδιος αυτός ιατρός είχε δωρίσει στη Βικελαία Βιβλιοθήκη Ηρακλείου την πλούσια βιβλιοθήκη του και για τον λόγον αυτόν έχει εκεί αναρτηθεί η εικόνα του.

Πρέπει ακόμη να σημειώσουμε ότι ο ιατρός Ιωάννης Δρακόπουλος, πριν διοριστεί αστύατρος Ηρακλείου,εξάσκησε την ιατρική στις Αρχάνες,ως ιδιώτης ιατρός,έχοντας μαζί του και την αδελφή του.Από την περίοδο εκείνη χρονολογούνται οι σχέσεις των δύο οικογενειών.

Ο γάμος του Χαρίδημου Χαιρέτη με την Αγγελική Δρακοπούλου έφερε στον κόσμο τέσσερα παιδιά,την ΄Ολγα (1880),μετέπειτα σύζυγο του Νικολάου Σεγρεδάκη,εμπόρου,γνωστός ως Σπορικός,τον Νικόλαο (1888),σύζυγο της Ερασμίας Γ.Χατζάκη,τον Γεώργιο (1891) για τον οποίο έχουμε κάμει ειδική ανάρτηση. και τον Εμμανουήλ (1892),που είχε την ανάλογη ηρωική τύχη με τον αδελφό του Γεώργιο.

Δηλαδή,ενώ ήταν φοιτητής της Ιατρικής,εγκαταλείπει τις σπουδές του και κατατάσσεται ως εθελοντής στον Ελληνικό στρατό.Φθάνει στον βαθμό του Υπολοχαγού και λαμβάνει μέρος στην εκστρατεία της Μ.Ασίας,αλλά στη μάχη παρά το Αφιόν Καραχισάρ σκοτώνεται το 1922.Ευτυχώς που η χαροκαμένη μάνα του είχε πεθάνει λίγο πριν το θάνατο του Γεωργίου, στις 16/5/1917.Υπάρχει όμως και η μαρτυρία του Γ.Μαρκουράκη,από τα Παλαιά Ρούματα της Κισσάμου,ο οποίος μας πληροφορεί ότι αυτοκτόνησε για να μην πέσει στα χέρια των Τούρκων.

Στις Δημοτικές εκλογές του 1885 εκλέγεται νέος δήμαρχος Αρχανών ο Χαρίδημος Χαιρέτης ή Τζωρτζάκης,ως υποκοριστικό του Τζώρτζη με το οποίο αποκαλούσαν τον πατέρα του,όπως γράφουμε παραπάνω.

Ως Δήμαρχος ο Χαρίδημος Χαιρέτης ανέπτυξε μεγάλη και πολυσχιδή δραστηριότητα, πατριωτική,κοινωνική και πολιτιστική,που άφησε εποχή.

Συγκεκριμένα επί των ημερών του μετακαλούναι στις Αρχάνες ο αρχιμηχανικός Κρήτης Καδδέης και ο τοπικός μηχανικός Δ.Κασιμάτης για να καταστρώσουν τα σχέδια του νέου υδραγωγείου της Κωμόπολης στο οποίο διοχετεύτηκαν το 1896 τα νερά των πηγών της Ξερής Καράς, «Χή Φουρνάρη» και «Κιρκική» 64 κυβικών,αποσπώντας αυτές από το υδραγωγείο Μοροζίνι.Συγχρόνως κατασκευάστηκαν και οι δύο δεξαμενές στις Ανατολικές παρυφές της Κωμόπολης «Πεζουλίων» και «Τρούλλου»,ο πέτρινος αγωγός εξωτερικός και εσωτερικός και οι πέτρινες κρήνες μέσα στην Κωμόπολη,μία για κάθε της συνοικία.

Στη συνέχεια ενεργεί αρμοδίως και χαράσσεται ο αμαξωτός δρόμος Ηρακλείου-Αρχανών,σύμφωνα με τα σχέδια του μηχανικού Κωνστ/νου Τσαντηράκη,δίνοντας άμεση χορηγία ο Δήμος 40.000 δραχ.για την έναρξη των εργασιών κατασκευής του,τον οποίο δυστυχώς δεν πρόλαβε να δει αποπερατωμένο,γιατί λόγω της ανώμαλης κατάστασης που επακολούθησε η κατασκευή έφθασε μέχρι τη διακλάδωση Πατσίδων.Το δε τμήμα μέχρι τις Κάτω Αρχάνες φτιάχτηκε επί Κρητικής Πολιτείας, το 1906, με δανεισμό του Δήμου.Η συγκοινωνία μέχρι την Κωμόπολη καθυστέρησε,αν κι ο δρόμος ήταν έτοιμος,λόγω κάποιου γεφυράκι που έπρεπε να κατασκευαστεί στην είσοδο των Κάτω Αραχνών.

Τ0 1895 Ο Χαρίδημος Χαιρέτης,ως δήμαρχος Αρχανών,υποδέχεται στην Κωμόπολη τους άρρενες μαθητές του Γυμνασίου Ηρακλείου οι οποίοι ήρθαν με τους καθηγητές τους πεζοπορούντες ως εκδρομείς για δύο ημέρες.Τους φιλοξένησε στην έπαυλη του Σαμή Βέη (Κονάκι του Πασά) και το πρωΐ που ανέβησαν στο Γιούχτα παρακολούθησαν τη Θεία λειτουργία που τέλεσαν προς τιμή τους στην εκκλησία του Χριστού,οι ιερείς των Αρχανών.Όταν κατέβηκαν ξεναγήθηκαν στα αξιοθέατα των Αρχανών και μετά έφυγαν ενθουσιασμένοι για τη φιλοξενία που δέχθηκαν,δημοσιεύοντας την επομένη,στην εφημερίδα «ΗΡΑΚΚΛΕΙΟΝ» τις εντυπώσεις τους,αλλά και τις ευχαριστίες τους προς τον Δήμαρχο για τις περιποιήσεις που δέχθηκαν στο διήμερο της εκδρομής τους στην Κωμόπολη.

Με την έναρξη της Επανάστασης του 1897 συγκροτείται στις Αρχάνες η Επιτροπή επί της Αμύνης στην οποία γίνεται ενεργό μέλος της και ο Χαρίδημος.Κρίθηκε,αργότερα,ως ο πλέον κατάλληλος να σταλεί στην Αθήνα για να ζητήσει τη βοήθεια της Ελληνικής Κυβέρνησης και της Κεντρικής Επιτροπής των Κρητών για τον αγώνα των Αρχανιωτών,αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση γιατί είχε υπογραφεί στο μεταξύ η ανακωχή του Ελληνοτουρκικού πολέμου και οι Αρχανιώτες θα εθεωρούντο προδότες αν δεν την τηρούσαν,οπότε αποπέμφθηκε κυριολεκτικά άπρακτος. Αισθάνθηκε τότε μεγάλη θλίψη και απογοήτευση και πηγαίνοντας στον Πειραιά για να πάρει το πλοίο της επιστροφής πεθαίνει στη διαδρομή ξαφνικά σε ηλικία μόλις 44 ετών,στις 20 Ιουλίου του 1897,αφήνοντας πίσω του χήρα τη νέα γυναίκα του με τα τέσσερα ανήλικα παιδιά.

Ιδού τα συλλυπητήρια της Επιτροπής προς την οικογένεια:

Η εν Αρχάναις επί της ΑΜΎΝΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΉ – Αριθ.Πρωτ..589.-

Προς την Κυρίαν Αγγελική το γένος Δρακοπούλου,χήρα Χαριδήμου Χαιρέτου,Δημάρχου Αρχανών.

Κυρία

Μετά βαρυτάτης καρδίας πληροφορηθέντες τον όλως απροσδόκητον και δυσαναπλήρωτον εν Αθήναις θάνατον του συζύγου σας Χαριδήμου Χαιρέτου Δημάρχου Αρχανών και μέλους της καθ΄ημάς Επιτροπής, διερμηνεύομαι υμίν το εκ του θανάτου του επελθόν ανά την ημετέραν Κωμόπολιν γενικού πένθους και συμπαριστάμεθα υμίν ευχόμενοι τω Υψίστω όπως επιχαίει βάλσαμον παρηγορίας εις την τρωθείσαν καρδίαν σας και απάσαν την βαρυπενθούσαν οικογένειαν.

Εν Αρχάναις 8 Αυγούστου 1897
Ο Αντιπρόεδρος και Γραμματεύς Τα Μέλη
Γεώργιος Ανδρουλάκης
Ο Ηλίας Βουτιερίδης στο παραπάνω αναφερόμενο περισπούδαστο βιβλίο του,σελίδα 340,αναφερόμενος στον Χ.Χαιρέτη γράφει τα εξής: «Ο Δήμαρχος Αρχανών Χαρίδημος Χαιρέτης,γόνος της περηφανούς οικογένειας των Χαιρέτηδων,ήτον εκ των ακραιφνών εκείνων πατριωτών,οίτινες ου μικράς προσέφερον κατά διαφόρους περιστάσεις τη πατρίδι υπηρεσίας,Χρησιμότατος τόσον διά την πολυμελή οικογένειά του όσον και διά την δούλην πατρίδα του επέπρωτο να εκμετρήσει το ζην εν Πειραιεί,εκ θλίψεως και πόνου,διότι ελθών ενταύθα,ως αντιπρόσωπος των Αρχανών,ίνα ενεργήσει να σταλώσει εκεί πολεμοφόδια,ουδέν ηδυνήθη να επιτύχει ως εκ των περιστάσεων. Απεβίωσε την 20ήν Ιουλίου 1897».

Η δε λαική μούσα λέει για τον Χαιρέτη σχετικά με τα παραπάνω: «΄Ηθελε νάχε του Συγγρού και του Σκουζέ τα πλούτη και να τα κάμει στη στιγμή μολύβια και μπαρούτι…».

ΑΥΤΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΧΑΡΙΔΗΜΟΣ ΧΑΙΡΕΤΗΣ
ΑΙΩΝΙΑ ΑΥΤΟΥ Η ΜΝΗΜΗ
Για την έρευνα και καταγραφή

Νίκος Γ.Χριστινίδης

ΠΗΓΗ ipy.gr/